Βλέπετε το παιδάκι σας, συχνά, να εκφράζει το θυμό του έντονα προς τα αδέλφια του, να είναι μουτρωμένο στο τραπέζι, απότομο με τους φίλους του, επιθετικό προς όλους, να γυρνάει θυμωμένο από το σχολείο, ακόμα και να ξυπνάει κακόκεφο… Οι γονείς έχουν την τάση να ανησυχούν όταν το παιδί τους εκφράζει θυμό και πολλές φορές αισθάνονται οι ίδιοι υπεύθυνοι για αυτή τη συμπεριφορά, καθώς επιθυμούν το μικρούλι τους να είναι πάντα χαρούμενο και άρα ευτυχισμένο. Όπως, όμως, εξηγεί η Θεοφανώ Μεγαλοκονόμου, Παιδοψυχολόγος – Εκπαιδευτική Ψυχολόγος, ο θυμός είναι μια φυσιολογική συναισθηματική έκφραση.
Όπως το κλάμα του παιδιού οφείλεται σε διάφορους λόγους, και ανάλογα με την αιτία, κάθε φορά, ακούγεται διαφορετικό, έτσι και ο θυμός, μπορεί να οφείλεται σε ζήλια, δυσαρέσκεια, άγχος και φόβο. Για να βοηθήσουμε λοιπόν ένα παιδί που είναι θυμωμένο είναι σημαντικό να ξεχωρίζουμε τη μια έκφραση θυμού από την άλλη λαμβάνοντας υπόψη ότι η αυθόρμητη σκέψη των παιδιών κάνει τον θυμό να εκδηλώνεται πιο συχνά. Το πρώτο βήμα επομένως για να βοηθήσετε το παιδί σας να διαχειριστεί το συναίσθημα του θυμού είναι να καταλάβετε πρώτα εσείς τι φταίει και θυμώνει.
Η ζήλια
Συχνά οφείλεται στην ύπαρξη αδελφών και είναι απόλυτα φυσιολογική. Οι περισσότεροι άνθρωποι θα ήθελαν να είναι μοναδικοί για τους γονείς τους, ακριβώς όπως επιθυμούμε να είμαστε ο μοναδικός έρωτας για το σύντροφό μας. Τα παιδιά, ιδίως τα μικρά, μαθαίνουν με οπτικά ερεθίσματα, επομένως είναι χρήσιμο οι γονείς να χρησιμοποιούν βιβλία με ζωγραφιές για να τους εξηγήσουν τα συναισθήματα. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία ανάλογων βιβλίων. Μπορείτε για παράδειγμα να διαβάσετε στο παιδί σας μια ιστορία για την αδελφική ζήλια. Αν έχετε και κάποιο ταλέντο στη μη-λεκτική έκφραση, μπορείτε να συνοδεύσετε το κείμενο με μορφασμούς, οι οποίοι δηλώνουν αυτόν το θυμό, δείχνοντας δηλαδή στο παιδί με τι μοιάζει αυτό που αισθάνεται. Δείξτε του ότι όλοι μπορούν να το αισθανθούν και εκφράστε το μαζί. Με αυτό τον τρόπο βοηθάτε το παιδί να καταλάβει, μοιράζεστε το συναίσθημα, το απομυθοποιείτε και προσφέρετε διέξοδο στη συναισθηματική του φόρτιση.
Η αυθόρμητη σκέψη των παιδιών κάνει τον θυμό να εκδηλώνεται πιο συχνά.
Η δυσαρέσκεια
Είναι κομμάτι της καθημερινής ζωής, τόσο των μεγάλων όσο και των μικρών ανθρώπων. Και όλους μας βοηθάει μια μικρής διάρκειας αποσυμπίεση. Στα παιδιά αυτή η αποσυμπίεση μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τον ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια.
Τα οικογενειακά γεύματα έχουν και αυτόν το ρόλο, μόνο που στη μοντέρνα ζωή, πολλές φορές δυστυχώς θεωρούνται πολυτέλεια. Όμως, παλαιότερες επιστημονικές έρευνες στην Ψυχολογία έχουν αποδείξει ότι τρία κυρία οικογενειακά γεύματα την εβδομάδα συσχετίζονται με ραγδαία μείωση παραβατικών συμπεριφορών όταν τα παιδιά αυτά έφταναν στην εφηβεία. Γι’ αυτό θα πρέπει να προσπαθήσετε να τα εντάξετε στην οικογενειακή σας ζωή απολαμβάνοντας ποιοτικό χρόνο όλοι μαζί.
Δίνοντας στο παιδί την ευκαιρία να εκφραστεί στον οικογενειακό κύκλο την ώρα του φαγητού, για παράδειγμα, ή σε κάποια άλλη οικογενειακή στιγμή, βοηθάμε την έκφραση, την αποσυμπίεση και το μοίρασμα των εμπειριών. Αυτό και μόνο προσφέρει ψυχική ανακούφιση. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ένα παιδί και το κάνει να δυσανασχετεί και να θυμώνει θα μπορούσε να σχετίζεται με ένα φίλο στο σχολείο, με το ότι δεν αισθάνεται πολύ ικανό σε κάποιο μάθημα, παιχνίδι ή σπορ.
Το άγχος
Η έννοια των ορίων στη διαπαιδαγώγηση είναι συχνά παρεξηγημένη από τους γονείς στη σύγχρονη εποχή. Οι νέοι γονείς φοβούνται να πουν όχι στο παιδί τους. Αυτή η τάση έλλειψης ορίων, δημιουργεί όμως πολλές φορές μια αναστάτωση στο παιδί. Σε αυτήν την περίπτωση θυμού, το παιδί δεν έχει την παραμικρή ιδέα του λόγου για τον οποίο είναι θυμωμένο. Απλώς, είναι έτοιμο να μουτρώσει, να θυμώσει, να πει “όχι” με το σώμα και τα λόγια του. Σε αυτήν την περίπτωση, είναι σημαντικό οι γονείς να ενημερωθούν, με βιβλία και με μέσω συμβουλευτικής ή μαθήματων για γονείς, προκειμένου να μπορέσουν να συμπαρασταθούν στα παιδιά τους. Τι είναι βασικό να θυμούνται; Ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν τα όρια μέσα στα οποία μπορούν να κινηθούν γιατί έτσι αισθάνονται ασφάλεια. Και παρότι ο ρόλος τους είναι σιγά σιγά να σπρώχνουν αυτά τα όρια για να αυτονομηθούν όταν τα όρια είναι ρευστά, αυτό λειτουργεί σαν κινούμενο έδαφος και τους προκαλεί ανασφάλεια και άγχος.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν τα όρια μέσα στα οποία μπορούν να κινηθούν γιατί έτσι αισθάνονται ασφάλεια.
Όπως πάντως επισημαίνει η κυρία Μεγαλοκονόμου η σωστή διαπαιδαγώγηση του συναισθηματικού κόσμου, στον οποίο ανήκει και το συναίσθημα του θυμού, απαιτεί χρόνο και υπομονή. Επίσης ενισχύει τη λεγόμενη συναισθηματική νοημοσύνη, στην οποία ξεχνάμε να εκπαιδεύσουμε τους μικρούς πρωταγωνιστές της ζωής μας, μία διαδικασία που στηρίζει τον άνθρωπο, σε πολλές στιγμές της ζωής του.
