“Φοβάμαι ότι θα με αφήσει…”, “Μήπως δεν με θέλει άλλο;”, “Κι αν βρει άλλη;”… Κάποιοι από τους πιο συνηθισμένους αλλά και έντονους φόβους στη σχέση. Πως εμπλέκεται ο φόβος της εγκατάλειψης στη ζωή μας; Πώς μπορούν να επηρεάσουν την ερωτική μας ζωή, ανεπίλυτα ζητήματα εγκατάλειψης; Η ψυχοθεραπεύτρια Μαρίνα Μόσχα γράφει για έναν μεγάλο φόβο μας…
Ο φόβος της εγκατάλειψης συχνά μας έρχεται από τον πρώτο καιρό της ζωής μας, τότε που αναπτύσσεται ο δεσμός μητέρας – βρέφους. Αν αυτός ο δεσμός δεν γίνει με έναν τρόπο που προσφέρει ασφάλεια στο βρέφος είναι πιθανό να αναπτυχθεί ένα ανασφαλές στιλ συναισθηματικής προσκόλλησης που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο εμπλέκεται στις σχέσεις του. Επηρεάζεται πιο απλά, ο τρόπος με τον οποίο το άτομο αυτό αργότερα σχετίζεται σε όλες τις μορφές σχέσεων, άρα και στην ερωτική.
Συχνά ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους οι οποίοι θα λέγαμε πως έχουν μία πιο «εύθραυστη αίσθηση εαυτού», όπου υιοθετούν τρόπους, πεποιθήσεις, ακόμα και τη συμπεριφορά των πιο κοντινών τους για να ελαχιστοποιήσουν τους φόβους της εγκατάλειψης. Φαίνεται πως ενστικτωδώς είναι «ασφαλέστερο και πιο οικείο» να σχετιστούν με κάποιον που επίσης δεν μπορεί να προσφέρει τη συναισθηματική σύνδεση και την οικειότητα που τους αξίζει, σαν να επαναλαμβάνουν εκείνο τον αρχικό δεσμό με τη μητέρα και ας μην ήταν βοηθητικός.
Πόσες φορές σας έχει τύχει να είστε με ένα άτομο το οποίο μοιράζεται μαζί σας πολλές προσωπικές λεπτομέρειες για τον εαυτό τους πολύ σύντομα, σαν να γνωρίζεστε πολύ καιρό. Μπορεί στην αρχή να νιώσετε όμορφα, εφόσον σας «ξεχωρίζει» και σας εμπιστεύεται προσωπικά του θέματα, σκεφτείτε όμως, δεν είναι πολύ γρήγορα, πολύ νωρίς αυτό το μοίρασμα; Μήπως πίσω από αυτό το γρήγορο και τόσο βιαστικό –μη συνειδητό– μοίρασμα κρύβεται η ελπίδα να επιταχύνουν τη σχέση;
Ο φόβος της εγκατάλειψης, όπως προανέφερα, συνήθως προέρχεται από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Πρόκειται για έναν φόβο που συχνά μαθαίνεται, όπως ένα παιδί μαθαίνει να φοβάται τα σκυλιά για παράδειγμα, εφόσον τα φοβάται και ο γονιός του. Όταν λοιπόν το παιδί μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον που το ακυρώνει, που το παραμελεί και δεν ικανοποιεί τις ανάγκες του ή ακόμα και σε ένα χειριστικό περιβάλλον «πρέπει να είσαι ή να κάνεις … για να σε αγαπώ» αντιλαμβανόμαστε εύκολα πόσο αναλώσιμο αισθάνεται αυτό το παιδί, πόσο ασήμαντο για τον «σημαντικό» γονιό του.
Άτομα με ανασφαλές στιλ προσκόλλησης, μπορεί να είναι ανήσυχα, να αποφεύγουν ή να αμφιταλαντεύονται μεταξύ των δύο άκρων, ειδικά όταν έρχονται αντιμέτωπα με τους φόβους τους. Καταστάσεις στην παιδική ηλικία όπου ένα παιδί δεν μπορεί να βασιστεί σταθερά στους γονείς ή στους φροντιστές του γενικότερα για συναισθηματική ή σωματική υποστήριξη ή για την ικανοποίηση των βασικών του αναγκών συχνά οδηγούν σε ένα ανασφαλές στυλ προσκόλλησης και έναν επακόλουθο φόβο εγκατάλειψης.
Αν φύγουμε από την παιδική ηλικία και έρθουμε στην ενήλικη ζωή, στο σήμερα, ο φόβος της εγκατάλειψης μπορεί να προκαλέσει τον όλεθρο στις ερωτικές σχέσεις ενός ατόμου. Πως και με ποιον τρόπο θα αναρωτηθείτε. Για παράδειγμα, μπορεί να εμφανιστεί ως «κολλητός», να είναι κτητικό ή χειριστικό, μέσα από την προσπάθειά του να αποτρέψει τους αναπόφευκτους φόβους του να βγουν στην επιφάνεια. Δυστυχώς όμως, αυτό που συμβαίνει είναι πως όσο πιο στενή και οικεία είναι η σχέση, τόσο πιο έντονοι γίνονται οι φόβοι εγκατάλειψης, κάτι που μπορεί τελικά να οδηγήσει στη λεγόμενη αυτοεκπληρούμενη προφητεία: «δεν το έλεγα εγώ ότι θα με αφήσει, ότι θα με εγκαταλείψει;»
Πως θα ξεπεράσω τον φόβο εγκατάλειψης;
Συνήθως το άτομο με τον συγκεκριμένο φόβο, φοβία θα λέγαμε πιο σωστά, φοβούνται πολύ περισσότερο να μείνει μόνο του, νιώθει ότι δεν μπορεί να μείνει μόνο και μέσα από τη φοβία του αυτή, στην ουσία αυτό-σαμποτάρεται, ενισχύοντας αρνητικά τους φόβους εγκατάλειψης και τον εξαναγκασμό «να μην είναι μόνο». Κάτι που δεν είναι εύκολο βέβαια να αντιληφθεί, ώστε να το επεξεργαστεί και να μάθει κάπως να το διαχειρίζεται.
Η βοήθεια ειδικού είναι σημαντική καθώς καλείται το άτομο στη θεραπεία του να έρθει αντιμέτωπο με το παρελθόν ώστε να αρχίσει να αναγνωρίζει πώς ξεκίνησαν αυτές οι πεποιθήσεις που επηρεάζουν τόσο αρνητικά τη ζωή του σήμερα. Η εικόνα, η αίσθηση του ποιος είναι, η αυτοεκτίμηση, η οριοθέτηση, η συνεξάρτηση στις σχέσεις αλλά και στρατηγικές αντιμετώπισης, είναι κάποια από τα ζητήματα που θα βοηθήσουν το άτομο να αρχίσει να αντιμετωπίζει εκείνο το «παλιό τραύμα εγκατάλειψης» και να αρχίσει να σέβεται το ποιος είναι στο παρόν…
