Τί συμβαίνει και πως μπορεί καλύτερα να διαχειριστεί ένα ζευγάρι την απώλεια της προσδοκόμενης εγκυμοσύνης αλλά και του φανταστικού παιδιού.
Η αποβολή είναι μία πολύ τραυματική εμπειρία για κάθε ζευγάρι, πόσο μάλλον όταν το ζευγάρι προσπαθεί να συλλάβει με μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, κάτι που κάνει τα πράγματα ακόμη δυσκολότερα.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Εγκυμοσύνης περίπου 10%-25% των κυήσεων καταλήγουν σε αποβολή πρώτου τριμήνου. Οι μισές περίπου από αυτές τις αποβολές αναφέρονται σε βιοχημική εγκυμοσύνη.
Λόγω της συχνότητας του φαινομένου πολλές φορές υποτιμάμε τα συναισθηματικά θέματα που δημιουργεί. Κάποιες γυναίκες ακόμη και ένα χρόνο μετά από μία αποβολή εμφανίζουν κατάθλιψη, σε ποσοστό από 22% έως 55%. Σε ψυχολογικό επίπεδο δεν παίζει κανένα ρόλο το στάδιο στο οποίο βρίσκεται μία εγκυμοσύνη, γιατί είναι πραγματική από την στιγμή που η γυναίκα λαμβάνει το θετικό αποτέλεσμα, και σκέφτεται “Είμαι Έγκυος!”.Η αποβολή είναι μία απώλεια σε όποιο στάδιο κι αν συμβεί· είναι ουσιαστικά ένας θάνατος. Μαζί με το έμβρυο που χάνεται, το ζευγάρι χάνει και τα όνειρα που έχει κάνει για μια νέα ζωή, για την οικογένεια που θα δημιουργούσε.
Το να διαχειριστεί κανείς μια τέτοια απώλεια μπορεί να είναι ιδιαίτερα επώδυνο καθώς το περιβάλλον τις περισσότερες φορές δυσκολεύεται να κατανοήσει την κατάσταση, οπότε δεν μπορεί και να λειτουργήσει υποστηρικτικά. Οι περισσότεροι συγγενείς και φίλοι θεωρούν ότι εφόσον σωματικά έχει συνέλθει μία γυναίκα είναι έτοιμη να προχωρήσει, και λανθασμένα θεωρούν πως βοηθούν. Στην πραγματικότητα όμως αυτό δεν ισχύει γιατί το ψυχολογικό πλήγμα είναι ισχυρό και μια τέτοια στάση βιώνεται ως πίεση τελικά αντί ως συμπαράσταση.
Ποια είναι η συναισθηματική αντίδραση μετά από μία αποβολή;
Τα συναισθήματα είναι πολλά και ανάμεικτα κι οι αντιδράσεις ποικίλλουν αναλόγως την γυναίκα. Οι περισσότερες γυναίκες βιώνουν στην αρχή ένα συναισθηματικό μούδιασμα λόγω της άρνησης να αποδεχτούν αυτό που συνέβη. Αυτό συνοδεύεται από θλίψη, θυμό, ενοχή, μελαγχολία και πολλές φορές κατάθλιψη, ή και δυσκολία συγκέντρωσης. Όλα αυτά τα συναισθήματα είναι αναμενόμενα και συμβατά με τις συγκεκριμένες συνθήκες.
Είναι λογικό μία γυναίκα που είναι έγκυος και αρχίζει να δημιουργεί σχέση με το έμβρυο να θυμώνει όταν αποβάλλει. Είναι φυσικό επακόλουθο ένα ζευγάρι που προσδοκά την γέννηση ενός μωρού κι ονειρεύεται το μέλλον να θλίβεται μετά από μια τέτοια απώλεια. Εκ φύσεως η σύνδεση που νιώθει η γυναίκα με το έμβρυο που κυοφορεί είναι εντονότερη από αυτήν που βιώνει ο άνδρας, οπότε και η διαδικασία του πένθους ίσως να είναι εντονότερη για την γυναίκα. Πολλές φορές οι γυναίκες που έχουν αποβάλλει εμφανίζουν και σωματικά συμπτώματα, όπως για παράδειγμα αναίτια κόπωση, αϋπνία, ευσυγκινησία, και έλλειψη όρεξης. Δεν ξεχνάμε βέβαια και την συμβολή των ορμονικών αλλαγών που συντελούνται ξανά.
Ποια είναι η διαδικασία του πένθους;
Η αποβολή είναι ξεκάθαρα μία διαδικασία πένθους κι αποτελείται από τρία στάδια τα οποία έχουν ως εξής:
1. Σοκ/Άρνηση: Συνήθως σε αυτό το στάδιο η γυναίκα σκέφτεται «δεν μπορεί να μου συμβαίνει εμένα αυτό! Ήμουν τόσο προσεκτική!»
2. Θυμός/Ενοχή/Θλίψη: Η σκέψη εδώ είναι «γιατί εγώ;», «δεν είναι σωστό να συμβαίνει αυτό, ήθελα τόσο πολύ ένα παιδί. Νιώθω τόσο απέραντη θλίψη».
3. Αποδοχή: «πρέπει να κάνω κάτι γι’αυτό που συμβαίνει! Δεν είμαι η μοναδική γυναίκα που αποβάλλει. Αφού τα κατάφεραν άλλες θα τα καταφέρω κι εγώ, ίσως μάλιστα να ζητήσω βοήθεια».
Η γυναίκα χρειάζεται χρόνο για να περάσει από το κάθε στάδιο και να ολοκληρώσει μέσα της αυτήν την ψυχολογική διαδικασία του πένθους, η οποία μπορεί να διαρκέσει συνολικά έως κι έναν χρόνο. Το κάθε στάδιο ολοκληρώνεται και έτσι περνάει διαδοχικά στο επόμενο. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι η απώλεια θα ξεχαστεί ή δεν θα πονάει πια. Αλλά αφού ολοκληρωθεί η ψυχική διαδικασία ο πόνος θα πάρει άλλη θέση και θα γίνεται όλο και πιο ήπιος.
Πώς θα ξεπεράσω την αποβολή;
Η πιο βασική προϋπόθεση για να ξεπεράσει ένα ζευγάρι μία αποβολή είναι πρωτίστως να επιτρέψει στον εαυτό του να περάσει, να βιώσει ολόκληρη την διαδικασία. Χρειάζεται να σεβαστεί ο καθένας τα όρια του και τις ανάγκες του, και να κάνει το ίδιο για τον σύντροφο του. Καθώς δουλεύετε μέσα από την θλίψη σας προς την ίαση θα καταφέρετε να βγείτε από την άλλη μεριά δυνατοί και έτοιμοι να συνεχίσετε. Αυτές τις στιγμές καλό είναι:
• να προσπαθήσετε να έρθετε σε επαφή με τους κοντινούς σας ανθρώπους ζητώντας υποστήριξη, συμπαράσταση και κατανόηση,
• να απευθυνθείτε σε κάποιον ψυχολόγο ώστε να σας βοηθήσει και τους δύο. Μην ξεχνάτε ότι δεν χρειάζεται να το περάσετε μόνοι σας, και
• να επιτρέψετε στο εαυτό σας αρκετό χρόνο να θρηνήσει και να πενθήσει, και ταυτόχρονα να έχετε την ευκαιρία να αναπολήσετε. Μόνο έτσι θα ολοκληρώσετε τη διαδικασία και δεν θα μείνουν απωθημένα συναισθήματα που κινδυνεύουν να προκύψουν αργότερα.
Πώς μπορεί να βοηθηθεί η γυναίκα μετά από μια αποβολή;
Το βασικότερο σ’ αυτήν την περίπτωση είναι να λειτουργήσουμε προληπτικά, δηλαδή να φροντίσουμε η γυναίκα να δει κάποιον ειδικό-ψυχολόγο. Είναι πολύ σημαντικό να βρει η γυναίκα έναν χώρο στον οποίο νιώθει ασφαλής να εκφραστεί ελεύθερα και να διαχειριστεί την απώλεια της. Κι επειδή συνήθως το περιβάλλον την ωθεί στο να προσπεράσει γρήγορα την συνθήκη νομίζοντας πως αυτό χρειάζεται, η ίδια η γυναίκα που το βιώνει νιώθει εγκλωβισμένη με τα συναισθήματα της ανέκφραστα. Πρέπει λοιπόν να ενθαρρύνουμε την έκφραση συναισθημάτων όπως ο θυμός κι η θλίψη, και να φροντίσουμε κάτι τέτοιο να γίνει στον χρόνο του και με εποικοδομητικό τρόπο. Η ψυχολόγος θα συζητήσει τα δεδομένα και τους λόγους για τους οποίους μπορεί να προέκυψε μια αποβολή και θα βοηθήσει την γυναίκα να τα επεξεργαστεί, να εκφράσει την απώλεια, να την διαχειριστεί και να προχωρήσει παρακάτω. Στο άμεσο περιβάλλον αναζητάμε τους ανθρώπους που μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά, οπότε να δημιουργηθεί ένα ασφαλές πλαίσιο και εκτός συνεδρίας. Έχουμε ανοιχτά τα μάτια για συμπτώματα κατάθλιψης ή αγχώδους διαταραχής.
Οι γυναίκες είναι πιθανότερο να ζητήσουν μόνες τους βοήθεια, γιατί συνήθως εκφράζονται πιο ανοιχτά. Οι άντρες έχουν την τάση να εστιάζουν περισσότερο στα γεγονότα, στο τι λύση προτείνεται στο εξής, και να κρατούν τα συναισθήματα τους πιο “κλειστά’. Ίσως λοιπόν λόγω αυτής της συμπεριφοράς να φαίνεται ότι δεν πενθούν ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Οι άντρες απλά έχουν διαφορετικό τρόπο να εκδηλώνουν τα συναισθήματα τους. Μία πολύ συχνή ένδειξη του ότι ένας άνδρας είναι βαθιά θλιμμένος είναι το ότι ίσως ξαφνικά γίνει εργασιομανής, για παράδειγμα, ενώ αντίστοιχα μία γυναίκα κλαίει ασυγκράτητα. Λόγω αυτών των διαφορών των ανδρών και των γυναικών στην αντιμετώπιση προβλημάτων, είναι πιθανό να παρουσιαστεί ένταση στην σχέση του ζευγαριού αυτήν την δύσκολη περίοδο. Για αυτό καλό είναι:
• να σεβόμαστε ο ένας τις ανάγκες και τα συναισθήματα του άλλου,
• να κρατάμε ανοιχτές τις γέφυρες επικοινωνίας ώστε να μιλήσουμε ανοιχτά για τις σκέψεις μας και να μοιραστούμε τα συναισθήματα μας,
• να αποδεχτούμε τις διαφορές μας και τον προσωπικό τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης που έχει ο καθένας μας, και
• να θυμόμαστε πάντα ότι είμαστε μαζί, και μας αφορά εξίσου και τους δύο.
Πολλές φορές στο τέλος της διαδικασίας του πένθους βοηθάει το να κάνει το ζευγάρι κάποια τελετουργία αποχαιρετισμού του εμβρύου που χάθηκε, π.χ. να δωρίσουν κάτι σε μία φιλανθρωπική οργάνωση, να φυτέψουν ένα φυτό ή να γράψουν ένα αποχαιρετιστήριο γράμμα προς το μωρό τους.
Συνεπώς:
• Αποδεχόμαστε την απώλεια και εξηγούμε στο ζευγάρι ποια είναι η διαδικασία πένθους. Δεν αφήνουμε εκτός τον σύντροφο.
• Ενθαρρύνουμε την στήριξη από την οικογένεια και τους φίλους.
· Παρέχουμε υλικό για ενημέρωση (συνήθως για διάβασμα, φυλλάδια κλπ).
• Ενθαρρύνουμε την έκφραση των συναισθημάτων, όπως ο θυμός, με εποικοδομητικό και όχι καταστροφικό ή αυτοκαταστροφικό τρόπο.
• Συζητάμε τα δεδομένα και φροντίζουμε το ζευγάρι, την ένταση που μπορεί να προκύψει στην σχέση, και την μελλοντική τους γονιμότητα, αφαιρώντας και την ενοχή από το πλαίσιο.
• Παρακολουθούμε για συμπεριφορές υπερβολικής έντασης ή άγχους, ή/και υπερβολικής θλίψης.
christianagermanou.com
