Παιδικά κλάματα ακούγονται καθώς πλησιάζουμε το Σπήλαιο του Πανός. Ξέρετε, όχι το σπήλαιο του Πανός στην Πάρνηθα, που με πολλή δυσκολία μπορούν να το βρουν μόνο έμπειροι ορειβάτες, το άλλο, το μικρό, το ψεύτικο, τσιμεντένιο Σπήλαιο του Πανός στο πάρκο μας, που ακόμα θυμάμαι πόσο με είχε εντυπωσιάσει όταν το πρωτοείδα μικρή, κι ακόμα όταν περνάω από κει το χαζεύω καλά- καλά, μήπως ανακαλύψω κάποια καινούργια συναρπαστική λεπτομέρεια. Κάτι θα μου έχει ξεφύγει, είμαι σίγουρη, και φτάνει να παρατηρήσει κανείς τις μορφές που έχουν φτιάξει κάπως αόριστα από τσιμέντο γύρω από το σπήλαιο για να βρει την κρυμμένη, αυτή που θα δώσει νόημα στα πάντα, στην ύπαρξη του Σπηλαίου κυρίως.
Τι σπηλιά είσαι δηλαδή, αν δεν κρύβεις κάτι;
Τις μέρες αυτές τις ηλιόλουστες, που το πάρκο έχει γεμίσει παιδιά, τα βλέπεις να χώνονται μέσα στη σπηλιά, να σκαρφαλώνουν επάνω της, να χοροπηδούν εκεί δίπλα στον αγκαθωπό κάκτο που την κάνει πιο υποβλητική, να τσιρίζουν μαγεμένα από τον κίνδυνο και την τόλμη τους. Η μικρή που κλαίει βγαίνοντας μάλλον έφαγε τα μούτρα της στο ανώμαλο έδαφος, θέλει λίγη προσοχή. Η μαμά της τη βουτάει από το χέρι και την τραβάει θυμωμένη έτσι που το παιδάκι σηκώνεται λοξά προς την μεριά του μητρικού χεριού, «δεν σου είπα να μη μπεις; Δεν σου το είπα; Ακούς όμως; Όχι, δεν ακούς! Άλλη φορά να με ακούς!».
Καημένο παιδάκι, αντί να σταματήσει το κλάμα δυναμώνει βέβαια, κι ο θυμός της μαμάς επίσης. Φωνάζει πιο δυνατά καθώς απομακρύνονται, έτσι μου έρχεται να πάω να τις παρηγορήσω και τις δυο, καθώς φαίνεται πρώτη φορά να τους συμβαίνει κάτι τόσο φοβερό, να έπεσε το πιτσιρίκι και να κλαίει. Θα ήθελα να πω της μαμάς να είναι ψύχραιμη, δεν είναι τόσο φοβερό να πέφτουν και να χτυπάνε τα παιδιά, δεν χρειάζεται να το μαλώνει τόσο πολύ που δεν την άκουσε, είναι φυσικό να έχουν τα μικρά περιέργεια για μια σπηλιά, ας είναι και τσιμεντένια, κι είναι κρίμα να μην το παρηγορήσει το παιδάκι της, να μην αδράξει την ευκαιρία να το πάρει αγκαλιά και να το διαβεβαιώσει πως ό,τι κι αν έπαθε, μέχρι να παντρευτεί θα γιάνει, ότι είναι γενναίο παιδί που προχώρησε άφοβα στη σκοτεινή σπηλιά (όχι πως είναι και πολύ σκοτεινή, αλλά λίγο παραπάνω θάρρος τα μικρά παιδάκια το χρειάζονται), κι ότι με ένα φιλάκι της μαμάς το βαβά θα περάσει γρήγορα.
Όλες αυτές τις ανοησίες που είναι τόσο σοφές για την αντιμετώπιση αντιξοοτήτων, η μαμά θεωρώντας τις ξεπερασμένες τις πέταξε στα σκουπίδια, προφανώς, και περιορίζεται να εκδηλώνει τον προσωπικό της θυμό για την πρωτοβουλία της κόρης της καθώς προχωρά σε άλλα δρομάκια. Δεν σκέφτεται ότι με αυτό τον τρόπο κινδυνεύει να της καλλιεργήσει δειλία και έλλειψη αυτοπεποίθησης, ούτε καν ότι είναι σκληρό να την πληγώνει τραβολογώντας την έτσι μπροστά σε κόσμο.
Μου έρχεται να της μιλήσω, και κρατιέμαι με δυσκολία. Οι νέοι γονείς δεν δέχονται καθόλου ευχάριστα τις συμβουλές περαστικών σε κάποιο πάρκο, ούτε και πουθενά αλλού. Μπορεί να θυμώνουν, να φωνάζουν με τρόπο που νομίζεις ότι χρειάζονται να ακουστούν σε μεγάλη ακτίνα ακριβώς για να παρέμβει κάποιος τρίτος, αλλά δεν είναι καθόλου έτσι. Αν παρασυρθείς από τη φωνή που νομίζεις ότι σε καλεί, ή από το κλάμα που νομίζεις ότι κι αυτό σε καλεί, ή απλώς από την ανάγκη να μεταδώσεις λίγη από τη σοφία σου, κινδυνεύεις να σε προσβάλουν που φύτρωσες εκεί που δεν σε σπέρνουν.
Η μαμά με αυτό τον τρόπο κινδυνεύει να καλλιεργήσει στην κόρη της δειλία και έλλειψη αυτοπεποίθησης.
Μου τυχαίνει συχνά στο πάρκο να βλέπω γονείς που φέρονται προσβλητικά στα παιδιά τους και κάθε φορά πρέπει να παίρνω βαθιές ανάσες για να αντισταθώ στον πειρασμό να επέμβω. Μα ναι, έχουν δίκιο, τα σπήλαια, ακόμα και τα εντελώς ψεύτικα όπως αυτό του πάρκου, μπορεί να κρύβουν κινδύνους, όπως και το παιχνίδι, το τρέξιμο, το ποδήλατο, τα πάντα, αλλά πώς μαθαίνεις στα παιδιά να προσέχουν;
Ξαφνικά όλα τα δρομάκια γίνονται εχθρικά, κίνδυνοι μπορεί να παραμονεύουν σε κάθε βήμα, σε κάθε πυκνό θάμνο, κι έχει μπόλικους εδώ. Κι ο θεός Παν αυτοπροσώπως, μπορεί να μην εμφανίζεται ξεκάθαρος στις μορφές που έχει φτιάξει ο γλύπτης Βασσάλος με τσιμέντο στο σπήλαιο του Πανός, αλλά εκεί στα πυκνά αλσύλλια δεν αποκλείεται να δεις να βγαίνει το τραγοπόδαρο του από μιαν άκρη, και να διακρίνεις στη σκιά το επίσης τραγίσιο μούτρο του.
Τέτοιος τύπος ήταν ο Πάνας, κρυβόταν σε δάση και θάμνους για να πετάγεται απότομα και να τρομάζει τα κορίτσια με τα τραγίσια του πόδια και διάφορα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που μοιραζόταν με το ανδρικό φύλο.
Πώς μαθαίνεις στα παιδιά να προσέχουν;
Το θέμα είναι ότι δεν μπορείς να τον αποφύγεις, όσο κι αν ακούς τη μαμά. Ούτε τον Πάνα, ούτε τις πτώσεις, ακόμα κι αν δεν πηγαίνεις ποτέ να παίξεις σε παιδική χαρά. Κάποια στιγμή, κάπου, κάπως, κάποτε, θα σκοντάψεις και θα πέσεις, μα στο πεζοδρόμιο, στα λίγα βήματα που σε χωρίζουν από το αυτοκίνητο σου, μα στις σκάλες του σχολείου, δεν υπάρχει περίπτωση να το γλιτώσεις τελείως. Όσο για τον θεό Πάνα και τις ενσαρκώσεις του, άστο καλύτερο, είναι περίπλοκο, αλλά ούτε κι αυτόν μπορείς να τον αποκλείσεις εντελώς. Οπότε ψυχραιμία.
Καθώς απομακρύνονται μαμά και κοριτσάκι, και το κλάμα κι η φωνή ακόμα ακούγονται, άλλα παιδάκια, απτόητα, ορμούν στη σπηλιά με ύφος κομάντο που θα συλλάβουν επ αυτοφώρω το λήσταρχο Νταβέλη. Είναι αγόρια και ίσως έχουν μαμά πιο στοχαστική, που είναι σε θέση να καταλάβει ότι αν τα μαλώσει για την τόλμη και την περιέργεια τους, μάλλον θα κάνει κακό στη μελλοντική τους αυτοπεποίθηση.
Δεν θέλω να σκεφτώ ότι ακόμα οι γονείς των αγοριών τα αφήνουν πιο ελεύθερα από όσο τα κορίτσια, ότι ενθαρρύνουν τις πρωτοβουλίες τους για εξερεύνηση, ενώ των κοριτσιών τις αποθαρρύνουν. Όχι, θα είναι σύμπτωση. Ας δω κι ένα κοριτσάκι. ..
Μπαίνουν, βγαίνουν, γελούν τα αγοράκια. σκαρφαλώνουν επάνω με λίγη αναρρίχηση, προκαλούν και τον αγκαθωπό κάκτο, ξεκαρδίζονται στα γέλια καθώς πάνε να πέσουν και τα καταφέρνουν να σταθούν όρθια. Τίποτε δεν τα εξιτάρει περισσότερο από λίγη αίσθηση κινδύνου, λίγο άγνωστο, λίγο σκοτάδι, λίγο μυστήριο. Κι αυτό το Σπήλαιο είναι τέλειο στη δοσολογία που έχουν βάλει το μυστήριο και το σκοτάδι, την ατμόσφαιρα σπηλιάς, μέσα στο Πεδίο του Άρεως. Αν μάλιστα έχεις περιδιαβεί και την αλέα με τους ωραίους ανδριάντες των ηρώων του 21, σου έρχεται ακόμα καλύτερη η πρόκληση της σπηλιάς που θα μπορούσε να είναι πάνω σε κάποιο βουνό και να κρύβει αρματωλούς και κλέφτες. Από τύχη μάλλον είναι που δεν πέρασε άλλο κοριτσάκι.
Δεν θέλω να σκεφτώ ότι ακόμα οι γονείς των αγοριών τα αφήνουν πιο ελεύθερα από όσο τα κορίτσια.
Ακόμα και μεγάλοι εντυπωσιάζονται, πλησιάζουν, μερικοί μπαίνουν μέσα προσεχτικά, μην πατήσουν τη λάσπη που μαζεύεται και τα σκουπίδια που όλο και κάποιος θα βρεθεί να πετάξει. Όπως όλα τα άγρια μέρη, το επισκέπτονται αυτοί που θα φάνε οπωσδήποτε τα τσιπς τους στο σημείο της μεγαλύτερης έντασης, σα να βρίσκονται στο σινεμά, και θα πετάξουν την άδεια σακούλα μαζί με το χρησιμοποιημένο χαρτομάντιλο. Κανένα μυστήριο δεν αντιστέκεται στη μπαναλιτέ των σκουπιδιών. Ακόμα κι ο Πάνας τρομάζει.v
