Κάποιοι στο μικροσκόπιο της κριτικής τους βάζουν τους άλλους. Κάποιοι τον εαυτό τους. Και τον “μαστιγώνουν” αλύπητα. Μερικές φορές η αυτοκριτική ξεπερνάει τα όρια και χρειάζεται ένα φρένο. Η ψυχοθεραπεύτρια Μαρίνα Μόσχα μας βοηθάει με την κριτική…
Κάποιοι θεωρούν ότι η κριτική είναι στην ανθρώπινη φύση, πως μέσω της κριτικής εξελισσόμαστε. Άλλοι πιστεύουν ότι είναι ένας τρόπος να εστιάζουμε στους άλλους και όχι στον εαυτό μας. Τι συμβαίνει όμως με την αυτοκριτική; Μας βοηθά να εξελιχθούμε; Μπορεί να μας κρατήσει στάσιμους;
Οι περισσότεροι θα έχετε άτομα γύρω σας, αν δεν ανήκετε και εσείς σε αυτά, που κριτικάρουν τους άλλους. Και πόσο αυστηροί μπορεί να γίνουν μάλιστα αρκετές φορές. Ίσως έχετε παρατηρήσει πως πολλά από αυτά τα άτομα ενώ κρίνουν τους άλλους, για τον εαυτό τους ούτε κουβέντα. Όπως λέει και ο λαός μας, η καμήλα κοιτάζει την καμπούρα της άλλης καμήλας, όχι τη δική της, εφόσον δεν μπορεί να τη δει. Υπάρχουν όμως και άτομα που ασκούν κριτική στους άλλους ενώ είναι και με τον εαυτό τους επίσης αυστηροί κριτές.
Γιατί είμαστε τόσο αυστηροί κριτές του εαυτού μας;
Όπως τα περισσότερα που αφορούν στην θεώρηση εαυτού, στη συμπεριφορά και σε αυτό που είμαστε σήμερα, το πιο πιθανό είναι η απάντηση να βρίσκεται “εκεί πίσω”, στο παρελθόν μας και στον τρόπο που μεγαλώσαμε -μας μεγάλωσαν. Ξεκινάμε λοιπόν από τα παιδικά μας χρόνια και τον τρόπο που μάθαμε να αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας αλλά και το “πως” ικανοποιούνταν οι ανάγκες μας. Μεγαλώσαμε πιθανά από γονείς που επίσης ήταν “αυστηροί” ή είχαν προσδοκίες από εμάς στο να είμαστε “καλά παιδιά”, τι είναι αρεστό και αποδεκτό, τι θα πουν οι άλλοι, κλπ.
Μπορεί επίσης να μεγαλώσαμε από γονείς που ήταν και οι ίδιοι αυστηροί με τον εαυτό τους, αγχώδεις ή από γονείς που έδιναν μεγάλη σημασία στο “τέλειο” για παράδειγμα και πως μόνο μέσω της αυτοκριτικής μπορεί ένας άνθρωπος να προοδεύσει, βελτιώνοντας τον εαυτό του. Λένε κάποιοι πως είναι ο “δικός τους τρόπος εξέλιξης” καθώς μπορούν να δουν τι κάνουν ή τι δεν κάνουν για να το βελτιώσουν, έχουν δηλαδή μία πιο θετική εικόνα για την αυτοκριτική σε σχέση με την αρνητική εικόνα που περιγράψαμε παραπάνω. Πιο απλά, υπάρχουν πεποιθήσεις γύρω από την αυτοκριτική που κάποιοι τις έχουν ενδοβάλλει πιο θετικά και άλλοι με πιο αρνητικό τρόπο.
Αν μάλιστα, προσθέσουμε και τον τρόπο της σύγχρονης ζωής και της κοινωνίας μας, τις προσδοκίες αλλά και τις δυσκολίες της καθημερινότητας, αντιλαμβανόμαστε πόσο περισσότερο επηρεάζεται η αυτοκριτική μας ικανότητα. Και κάπως έτσι, συνεχίζουμε κρίνοντας τον εαυτό μας και φυσικά και τους γύρω μας: πως είναι δυνατόν εγώ να προσπαθώ και εσύ να είσαι χαλαρός;
Μπορεί η αυτοκριτική να γίνει αποδοτική;
Η απάντηση είναι ναι, αν βέβαια αντιληφθούμε πρώτα από όλα τον αυστηρό και σκληρό τρόπο που φερόμαστε στον εαυτό μας. Ασφαλώς και θα κάνουμε λάθη, ασφαλώς και δεν θα είμαστε σε όλα “τέλειοι”, άνθρωποι είμαστε όπου όπως συνηθίζω να λέω, είμαστε από τη φύση μας ελαττωματικά φτιαγμένοι. Μπορούμε όμως να μάθουμε μέσα από τα λάθη μας, όπως και να αναγνωρίσουμε τις δυνατότητες και ικανότητές μας και μετά να τις χρησιμοποιήσουμε υπέρ μας. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να μάθουμε από τη μία καλύτερα εμάς τους ίδιους και από την άλλη να εξελιχθούμε. Φυσικά, δεν είναι μία τόσο εύκολη διαδικασία, η βοήθεια ειδικού θα μας βοηθήσει στο ταξίδι αυτογνωσίας και εξέλιξης του εαυτού μας…
