Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα του Πάσχα στην Ορθόδοξη παράδοση είναι το να βάφουμε κόκκινα τα αυγά. Και αυτό σύμφωνα με την παράδοση γίνεται τη Μεγάλη Πέμπτη, αν και σε κάποιες περιοχές γίνεται και το Μεγάλο Σάββατο.
Τι συμβολίζει το κόκκινο χρώμα των αυγών;
Το κόκκινο χρώμα συμβολίζει το αίμα του Χριστού, που χύθηκε πάνω στον Σταυρό για τη σωτηρία των ανθρώπων.
Το αυγό είναι σύμβολο ζωής και Ανάστασης, γιατί εξωτερικά φαίνεται “νεκρό”, αλλά μέσα του κρύβει ζωή, όπως ήταν και ο Χριστός στον τάφο.
Γι’ αυτό και παρομοιάζεται με τον τάφο του Χριστού –εξωτερικά είναι κλειστός, σκοτεινός, αλλά από μέσα αναβλύζει η Ανάσταση, η ζωή.
Γιατί τη Μεγάλη Πέμπτη;
Η Μεγάλη Πέμπτη είναι η μέρα που τελέστηκε ο Μυστικός Δείπνος και έγινε η σύλληψη του Ιησού. Είναι η τελευταία μέρα πριν ξεκινήσουν τα μεγάλα Πάθη και γι’ αυτό θεωρείται η κατάλληλη μέρα για να βάφονται τα αυγά, καθώς από τη Μεγάλη Παρασκευή και μετά η Εκκλησία μπαίνει σε πένθος.
Υπάρχουν διάφορες παραδόσεις για το πώς ξεκίνησε το έθιμο. Μία από τις πιο γνωστές λέει ότι:
Η Παναγία, όταν πήγε να δει τον Ιησού στον σταυρό, είχε μαζί της ένα καλάθι με αυγά. Τοποθέτησε τα αυγά κάτω από τον σταυρό και βάφτηκαν κόκκινα από το αίμα Του.
Μια άλλη παράδοση λέει πως:
Όταν η Μαρία η Μαγδαληνή πήγε στη Ρώμη να διαδώσει την Ανάσταση, προσέφερε στον αυτοκράτορα Τιβέριο ένα αυγό. Εκείνος της είπε: «Θα αναστηθεί ο Χριστός, όταν αυτό το αυγό γίνει κόκκινο». Και το αυγό… κοκκίνισε μπροστά του!
Αξίζει να πούμε πως το έθιμο έχει και παγανιστικές ρίζες, πριν τον Χριστιανισμό, ως σύμβολο γονιμότητας και αναγέννησης την άνοιξη.
Το έθιμο των κόκκινων αυγών στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας
Ήπειρος
Εκεί βάφει τα αυγά μόνο η γιαγιά ή η μεγαλύτερη γυναίκα του σπιτιού, γιατί πιστεύουν ότι «έχει το χέρι», δηλαδή φέρνει τύχη και «πιάνει» το χρώμα καλύτερα.
Το πρώτο αυγό βάφεται πάντα κόκκινο, και το λένε «το αβγό της Παναγίας». Το φυλάνε ολόκληρο τον χρόνο κοντά στα εικονίσματα για προστασία από το κακό.
Θράκη
Εκεί συχνά ζωγραφίζουν τα αυγά με καλλιτεχνικά σχέδια από τη φύση — λουλούδια, πουλιά ή σύμβολα, με κερί και μετά τα βουτούν στη βαφή.
Στην περιοχή του Διδυμοτείχου, την πρώτη σταγόνα της βαφής τη ρίχνουν στον αέρα και κάνουν τον σταυρό τους για καλή χρονιά.
Κρήτη
Στην Κρήτη το πρώτο κόκκινο αυγό το «σταυρώνουν» πάνω από την πόρτα του σπιτιού, για να μην πιάνει το «κακό το μάτι».
Το φυλάνε και το επόμενο Πάσχα το “ανανεώνουν” με καινούριο.
Σε κάποια ορεινά χωριά, το αυγό αυτό το θάβουν στα χωράφια, για να έχουν καλή σοδειά.
Πελοπόννησος – Μάνη
Εδώ υπάρχει έθιμο όπου, εκτός από κόκκινα, βάφουν και μαύρα αυγά τη Μεγάλη Παρασκευή, συμβολίζοντας το πένθος για τον Χριστό, ενώ τα παιδιά λένε μικρά ποιηματάκια όταν τσουγκρίζουν τα αυγά.
Θεσσαλία
Πριν βάψουν τα αυγά, τα τρίβουν με λεμονόκουπες για να τα καθαρίσουν από «κακίες» και «κακοτυχίες».
Το κόκκινο αυγό χαρίζεται σε αρραβωνιασμένους, σαν σύμβολο αγάπης και πίστης.
Κυκλάδες (π.χ. Νάξος, Πάρος)
Τα αυγά βάφονται και διακοσμούνται με φύλλα και λουλούδια:
Βάζουν μικρά φύλλα (μαϊντανού, δεντρολίβανου, κ.λπ.) πάνω στο αυγό, το δένουν με κομμάτι καλσόν, και το βουτούν στη βαφή.
Όταν αφαιρέσουν το καλσόν, μένει το αποτύπωμα του φύλλου σαν φυσική διακόσμηση.
