Όλοι γνωρίζουμε ότι για βέλτιστη σωματική υγεία θα πρέπει να τρώμε τουλάχιστον πέντε διαφορετικά φρούτα και λαχανικά την ημέρα (στην πραγματικότητα τελευταία έρευνα προτείνει την κατανάλωση 30 διαφορετικών ειδών την εβδομάδα). Γνωρίζατε όμως ότι μόνο με την ενασχόληση με την τέχνη μπορείτε να παρατείνετε τη ζωή σας κατά 10 χρόνια;
Σύμφωνα με μια κορυφαία νευρολόγο, η καθημερινή καλλιτεχνική πρακτική κάθε είδους –δεν χρειάζεται να είσαι καλός, σημασία έχει να το κάνεις– μπορεί να έχει τεράστια οφέλη όσον αφορά τη μείωση των επιπέδων άγχους, την ελαχιστοποίηση των προβλημάτων σωματικής και ψυχικής υγείας και να μας βοηθήσει να συνεχίσουμε να μαθαίνουμε, ακόμη και στη μετέπειτα ζωή.
Η καθηγήτρια Susan Magsamen είναι εκτελεστική διευθύντρια του International Arts + Minds Laboratory, Κέντρο Εφαρμοσμένης Νευροαισθητικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.
Το νέο της βιβλίο, Your Brain on Art, που γράφτηκε σε συνεργασία με την Ivy Ross, αντιπρόεδρο σχεδιασμού υλικού της Google, έχει συγκεντρώσει πολλές μελέτες για να κάνει μια συναρπαστική υπόθεση για τον ζωτικό ρόλο της τέχνης στην υγεία του εγκεφάλου.
«Τα στοιχεία είναι εδώ», λέει ο η Magsamen. «Η κατασκευή μάσκας βοηθά τους στρατιώτες να αναρρώνουν πιο γρήγορα από τη διαταραχή μετατραυματικού στρες και ένα νοσοκομείο καρκίνου που έχει σχεδιαστεί για να αυξάνει τις αισθητηριακές εμπειρίες βοηθά τους ασθενείς να θεραπεύονται πιο γρήγορα».
Στο βιβλίο, η Magsamen βασίζεται σε έρευνες για να δείξει ότι η ενασχόληση 45 λεπτών με οποιοδήποτε είδος τέχνης – από τη ζωγραφική μέχρι το χορό ή τη μουσική- μειώνει την κορτιζόλη (τη χημική ουσία του στρες) και μπορεί να μας βοηθήσει να ζήσουμε πιο χαρούμενες και υγιείς ζωές.
Ο τομέας σπουδών της είναι η νευροαισθητική – η μελέτη του πώς η τέχνη επηρεάζει τον εγκέφαλο. Αφηγείται την ιστορία ενός άνδρα με Αλτσχάιμερ ο οποίος αφού άκουσε μια playlist με τραγούδια που αγαπούσε, αναγνωρίζει τον γιο του για πρώτη φορά μετά από 10 χρόνια.
«Η μουσική ενεργοποιεί πολλαπλές οδούς του εγκεφάλου διεγείροντας τον ακουστικό φλοιό (που επεξεργάζεται τον ήχο), την αμυγδαλή (την έδρα του συναισθήματος) και τον ιππόκαμπο (μνήμη)», λέει.
«Όταν ακούμε νοσταλγική μουσική αυτή ενεργοποιεί τον ιππόκαμπο, αλλά κυρίως, άλλες περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες συνδέονται επίσης με τη μνήμη και την ανάκληση που δεν έχουν καταστραφεί».
Σύμφωνα με την Magsamen, όσο περισσότερο κατανοούμε πώς λειτουργούν οι τέχνες σωματικά, τόσο περισσότερο μπορούμε να μάθουμε να τις χρησιμοποιούμε αποτελεσματικά στη ζωή μας. «Όσο πιο σημαντικό –δηλαδή συναισθηματικά ισχυρό– είναι κάτι, τόσο καλύτερα το μαθαίνουμε και το θυμόμαστε», λέει.
Πώς μπορούμε λοιπόν να εκμεταλλευτούμε καλύτερα αυτά τα αποτελέσματα για τον εαυτό μας; Οι ειδικοί μοιράζονται τις συμβουλές τους:
Στοχεύστε σε τουλάχιστον 30-45 λεπτά κάποιου είδους καλλιτεχνικής δραστηριότητας κάθε μέρα. Οι άνθρωποι που ασχολούνται με τις τέχνες ιδανικά κάθε μέρα, αλλά τουλάχιστον κάθε εβδομάδα, διαπιστώθηκε ότι έχουν χαμηλότερη ψυχική δυσφορία, καλύτερη πνευματική λειτουργία και βελτιωμένη ποιότητα ζωής.
Τραγουδήστε
Και τα δύο ενεργοποιούν το πνευμονογαστρικό νεύρο, εμπλέκοντας τα παρασυμπαθητικά συστήματα για να νιώσετε ήρεμοι και πιο αισιόδοξοι. Το τραγούδι έχει αποδειχθεί ότι βοηθά τους ασθενείς με άνοια να επανασυνδεθούν με την οικογένεια και τους φίλους, επειδή ενεργοποιεί διαφορετικές οδούς προς τις αναμνήσεις στον εγκέφαλο.
Φτιάξτε μια προσωπική playlist
Τραγούδια που σχετίζονται με χαρούμενες αναμνήσεις απελευθερώνουν το άγχος και τονώνουν τη διάθεση (ή «εξατομικευμένη μικροδοσολογία αισθητικής» όπως αποκαλείται τώρα στην Καλιφόρνια). Η ηχητική δόνηση είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για το άγχος επειδή λειτουργεί σε ασυνείδητο επίπεδο, αλλάζοντας κυριολεκτικά τους κραδασμούς στο σώμα σας.»
Διαβάστε ένα ποίημα που αγαπάτε
Αυτό φωτίζει μερικά από τα ίδια μέρη του εγκεφάλου με την ακρόαση μουσικής, διεγείροντας το κύριο κύκλωμα ανταμοιβής του εγκεφάλου
Δουλέψτε με πηλό ή Play-Doh
Η εργασία με πηλό είναι η μόνη μορφή τέχνης όπου και τα δύο σας χέρια έχουν το ίδιο επίπεδο επιδεξιότητας. Μελέτες έχουν δείξει τα ψυχολογικά οφέλη του να μπορείς να φτιάξεις κάτι από πηλό, να το σπάσεις και να ξεκινήσεις ξανά. Η απτική ποιότητα της εργασίας με πηλό μειώνει την αρνητική διάθεση και το άγχος και επίσης βοηθά στην συγκέντρωση. Η εργασία με άργιλο απελευθερώνει σεροτονίνη, ανεβάζοντας αβίαστα τη διάθεσή σας και αυξάνοντας αισιόδοξες προοπτικές.
Δημιουργήστε μια ομάδα πλεξίματος
Το να κάθεσαι με άλλους ενώ πλέκεις ή ράβεις, έχει ως αποτέλεσμα ισχυρότερες κοινωνικές σχέσεις, βοηθά στη διατήρηση της συγκέντρωσης και στη μείωση του άγχους και στη διαχείριση του στρες.
Ζωγραφίστε λίγο
Θυμάστε αυτή τη μόδα για τα βιβλία ζωγραφικής για ενήλικες; Αποδεινύεται ότι είχε νόημα. Μισή ώρα ζωγραφικής διεγείρει τα ίδια βαθιά σημεία του εγκεφάλου όπως ο διαλογισμός και μπορεί να είναι ευκολότερο να συγκεντρωθείτε.
Μυρίστε κάτι που αγαπάτε
Η όσφρηση πληροφορεί έως και το 75 τοις εκατό των συναισθημάτων σας. Το να ξαπλώνετε σε ένα ζεστό μπάνιο με άρωμα λεβάντας ή άλλο άρωμα που αγαπάτε, ή που έχει καλή σημασία για εσάς, είναι πολύ αποτελεσματικό για την ανύψωση ή την αλλαγή της διάθεσης.
Βυθιστείτε σε ένα διαδραστικό έκθεμα
Αυτά διαλύουν τα όρια μεταξύ τέχνης και θεατή, εμπλέκοντας όλες τις αισθήσεις μας και δημιουργώντας έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις που ενισχύουν τη μάθηση και τη μνήμη.
