Σύμπτωση, τύχη ή απλώς κάρμα. Τι θα μπορούσε να σχολιάσει κανείς για δύο από τους κορυφαίους σχεδιαστές στην ιστορία της μόδας και τους σημαντικότερους couturiers αδιαμφισβήτητα των μέσων του 20οου αιώνα, οι οποίοι γεννήθηκαν την ίδια μέρα. 21 Ιανουαρίου γιόρταζε τα γενέθλιά του ο monsieur Christian Dior και μαζί του ο Cristóbal Balenciaga, ο οποίος αν και γεννήθηκε κάποια χρόνια νωρίτερα και πιο συγκεκριμένα το 1895, μοιράστηκε με τον καλό του συνάδελφο τον αστερισμό του Υδροχόου. Και όχι μόνο. Το σίγουρο είναι πάντως πως αν μιλήσεις με κάποιον που πιστεύει στην ενσυναίσθηση και την ενέργεια του σύμπαντος, η απάντηση που θα λάβεις δεν θα έχει καμία σχέση με την τυχαιότητα.
Ξεκινώντας, λοιπόν, από τον Cristóbal Balenciaga, έναν Ισπανό καλλιτέχνη που γεννήθηκε σε ένα ταπεινό ψαροχώρι και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου, μετακομίζοντας στο Παρίσι και κατακτώντας με το ταλέντο του το δύστροπο αριστοκρατικό κοινό της πόλης, έχουμε μπροστά μας τον μεγαλύτερο dressmaker -aka κατασκευαστή φορεμάτων- στην ιστορία της μόδας. Δεν είναι εξάλλου καθόλου τυχαίο ότι ο ίδιος ο Christian Dior αναφερόταν σε αυτόν ως «ο κορυφαίο από όλους εμάς». Και πράγματι στο κομμάτι της τεχνικής υπήρξε και συνεχίζει να είναι. Ο ίδιος εκ φύσεως σεμνός ήταν μία προσωπικότητα συγκρατημένη, που «πάλευε» ολημερίς με τα τεράστια υφάσματα και τις φόρμες του ατελιέ του, ενώ τα ντεφιλέ του γίνονταν αποκλειστικά στο ολόλευκο, θρυλικό σαλόνι του οίκου. Με σεβασμό στα ρούχα και τη γυναίκα που θα τα φορούσε.
Τα χρώματα, οι όγκοι, τα τρισδιάστατα σχέδια, τα εντυπωσιακά πανωφόρια και τα one of kind outfits για τις διάσημες πελάτισσές του ήταν μόνο κάποια από τα κομμάτια που φωτογραφήθηκαν κατά καιρούς και έχουν εκτεθεί σε πολλά μουσεία ανά τον κόσμο. Μόνο που εκείνος ήταν και κάτι παραπάνω από έναν απλό σχεδιαστή, που ήξερε πολύ καλά να στερεώνει το ύφασμα γύρω από το γυναικείο σώμα. Υπήρξε οραματιστής και η γυναίκα Balenciaga δεν ήταν μούσα. Ήταν μία ισχυρή προσωπικότητα της εποχής, που έπαιζε με το εύθραυστο της φύσης της και το ladylike προφίλ της συντηρητικής κοινωνίας, κλείνοντάς της το μάτι.
Από την άλλη ο monsieur Dior ήταν γέννημα θρέμμα της Γαλλίας, ένας καλλιτέχνης που λειτούργησε κυρίως ως illustrator παρά ως σχεδιαστής και συνήθιζε να συζητάει τα σχέδιά του με τις εκπληκτικές κυρίες του ατελιέ του, που έκαναν πραγματικότητα τα σχέδιά του στο χαρτί. Μέχρι και σήμερα συνεχίζει να είναι μία από τις πιο «εμπορικές» προσωπικότητες της Γαλλίας, αφού μαζί με την Coco Chanel έκανε τη μόδα αυτό που είναι σήμερα: βιομηχανία. Ήταν από τους πρώτους που δημιούργησε έναν τόσο καλά οργανωμένο οίκο μόδας, ώστε να καταφέρει να κάνει εξαγωγές.
Με πολλές εμπειρίες και επιρροές από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την καταστροφή και την κατοχή της πατρίδας του από τους Ναζί και έχοντας ως πρότυπο τη δυναμική αδερφή του που ήταν μέλος της αντίστασης, πληρώνοντας την προσφορά της με φυλάκιση, θέλησε αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου να ξαναδώσει στις γυναίκες πίσω τη χαμένη τους θηλυκότητα. Πήρε, λοιπόν, στα χέρια του τους κορσέδες της Belle Epoque και τις σιλουέτες της εποχής και -τόσο απλά!- τις εκμοντέρνισε. Το New Look, τα ρούχα δηλαδή με τη στενή μέση και τον όγκο στους γοφούς, ήταν το σήμα κατατεθέν του, και έδωσε πίσω στις γυναίκες κάτι από τη σαγήνη του παρελθόντος. Τα βραδινά του gowns έχουν αφήσει ιστορία και φορέθηκαν από τις μεγαλύτερες stars της εποχής.
Christian Dior- Cristobal Balenciaga: Οι μαέστροι της μόδας.
Τι κοινό, όμως, θα μπορούσαν να έχουν αυτοί οι δύο κύριοι, πέραν της προφανούς επαγγελματικής τους ιδιότητας. Αρχικά το γεγονός ότι και οι δύο δεν υπήρξαν μόνο διάσημοι couturiers της εποχής τους, αλλά το ότι παραμένουν σύγχρονοι και επίκαιροι ακόμα και σήμερα, αποτελώντας ανεξάρτητη πηγή έμπνευσης των σημερινών σχεδιαστών, οι οποίο συχνά ανατρέχουν στα αρχεία τους. Έπειτα και οι δύο έκαναν τις μεγάλες τους επιχειρηματικές κινήσεις στη δεκαετία των σαράντα τους, με τον Balenciaga να τολμά μια γενναία νέα αρχή στη Γαλλία και τον Dior να επανέρχεται μετά τον πόλεμο σε μια χώρα που έμοιαζε νεκρή. Αν και φαινομενικά το υπόβαθρο και οι μεθοδολογίες τους ήταν αισθητά διαφορετικές, ο Dior και ο Balenciaga παρήγαγαν ταυτόχρονα τάσεις που αιχμαλώτιζαν την «πείνα» της εποχής για πολυτέλεια και κομψότητα και οδήγησαν στην αποκατάσταση της κερδοφόρας βιομηχανίας μόδας της Γαλλίας μετά την καταστροφή δύο παγκοσμιών πολέμων και την ακρωτηριαστική οικονομική ύφεση.
Dior + Balenciaga: The Kings of Couture and Their Legacies.
Το 2022 το Museum at FIT διοργάνωσε μία έκθεση αφιερωμένη στους δύο couturiers, συγκρίνοντας και αντιπαραβάλλοντας πολλά από τα δημιουργήματα του μοναδικού τους αρχείου, σε ένα θέαμα τουλάχιστον ενδιαφέρον, αφού όπως ανέφεραν χαρακτηριστικά μετά το τέλος της έκθεσης οι έφοροι, συχνά δεν μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει ποια μοντέλα ήταν του κάθε σχεδιαστή, αν δεν έβλεπε τη σχετική λεζάντα. Ένα συμπέρασμα που λέει ίσως περισσότερα από όσα θα μπορούσε να γράψει ένας επαγγελματίας κριτικός μόδας, μιας και η ίδια η μόδα κρύβει μέσα της αυτή τη δημοκρατική ποιότητα, αφού είναι η μόνη τέχνη που μπορεί κανείς να δει ελεύθερα στον δρόμο.
Πανομοιότυπα outfits στήθηκαν το ένα δίπλα στο άλλο, ξετυλίγοντας την ιστορία της μόδας και των δύο designers ταυτόχρονα. Με περίπου 65 ενδύματα και σύνολα που προέρχονται αποκλειστικά από το τη μόνιμη συλλογή του Museum at the FIT, ήταν η πρώτη έκθεση που αντιπαραθέτει τη δουλειά αυτών των θρυλικών σχεδιαστών, δίπλα δίπλα. H έμφαση δόθηκε στις καινοτόμες μεθόδους κατασκευής τους και στην εξαιρετική ποιότητα των αντίστοιχων ατελιέ τους.
Ο Dior δημιούργησε εξαιρετικά φορέματα χτισμένα πάνω σε κορσέδες και κρινολίνα, ενώ ο Balenciaga δημιούργησε έξοχα ογκώδη παλτό και φορέματα. Οι επισκέπτες της έκθεσης μπορεί να εξεπλάγησαν, όταν είδαν αξιοσημείωτες ομοιότητες σε ορισμένα από τα εκθέματα, τα οποία παρουσιάστηκαν μαζί, καθιστώντας τις άμεσες αποδόσεις λιγότερο προφανείς. Το κοινό λεξιλόγιο των couturiers φάνηκε στην αντιπαράθεση τριών συγκεκριμένων ζευγαριών ενδυμάτων στην αρχή της έκθεσης: στα μαύρα φορέματα με ασύμμετρους τρόπους κουμπώματος, στα καθημερινά boxy κοστούμια και στα ογκώδη βραδινά φορέματα.
Η ίδια έκθεση παρουσίασε επίσης και τις μεγάλες διαφορές ανάμεσά τους. Για παράδειγμα, δύο μπεζ μεταξωτά βραδινά φορέματα τοποθετημένα στην είσοδο της έκθεσης, μπορεί να ήταν παρόμοια σε χρώμα, πατρόν και σιλουέτα, αλλά η ουσία της κατασκευής τους ήταν και αυτή που μαρτυρά τελικά την ποιότητα του κάθε couturier και το πραγματικό του όραμα . Ο Balenciaga ήταν ένας δεξιοτέχνης, που δημιουργούσε τον όγκο της φούστας μέσω του επιδέξιου χειρισμού του υφάσματος. Ο Dior, αντίθετα, έπρεπε να βασιστεί σε κάποιον ενσωματωμένο κορσέ και σε πολλές extra στρώσεις κάτω από τη φούστα, για να πετύχει τον όγκο. Το βάρος κάθε φορέματος υποδήλωνε επίσης τις διαφορές τους: το φόρεμα του Balenciaga ζυγίζει μόνο 2,2 κιλά, ενώ του Dior πάνω από 9 κιλά.
Giorgio Armani: Ο θρύλος της μόδας κλείνει σήμερα τα 90 -Μία ζωή φτιαγμένη με βελόνα και κλωστή
Μαέστροι, μάγοι, μόδιστροι, couturiers ή απλοί ράφτες; Καμία από τις παραπάνω ονομασίες δεν θα μπορούσε να αποδώσει στην ουσία τους τα «υλικά» από τα οποία ήταν φτιαγμένοι αυτοί οι δύο άνδρες. Δύο προσωπικότητες ζυμωμένες στα δύσκολα βιώματα των πολέμων, που προτίμησαν να ντύσουν το σύμπαν τους με χιλιόμετρα μεταξωτής μουσελίνας και να τους φορέσουν ένα ασορτί καπέλο και matching γάντια. Εξάλλου οι άνθρωποι που συνεχίζουν να εμπνέουν την τέχνη και την ανθρωπότητα διαχρονικά ξεπερνούν το ίδιο τους το έργο, όσο και αν το μελετάμε. Γίνονται σύμβολα, με αστερισμό στον Υδροχόο.
Σύμπτωση, τύχη ή απλώς κάρμα. Τι θα μπορούσε να σχολιάσει κανείς για δύο από τους κορυφαίους σχεδιαστές στην ιστορία της μόδας και τους σημαντικότερους couturiers αδιαμφισβήτητα των μέσων του 20οου αιώνα, οι οποίοι γεννήθηκαν την ίδια μέρα. 21 Ιανουαρίου γιόρταζε τα γενέθλιά του ο monsieur Christian Dior και μαζί του ο Cristóbal Balenciaga, ο οποίος αν και γεννήθηκε κάποια χρόνια νωρίτερα και πιο συγκεκριμένα το 1895, μοιράστηκε με τον καλό του συνάδελφο τον αστερισμό του Υδροχόου. Και όχι μόνο. Το σίγουρο είναι πάντως πως αν μιλήσεις με κάποιον που πιστεύει στην ενσυναίσθηση και την ενέργεια του σύμπαντος, η απάντηση που θα λάβεις δεν θα έχει καμία σχέση με την τυχαιότητα.
David Bowie: O άνθρωπος από το «διάστημα» που επανεφηύρε τον εαυτό του μέσα από τη μόδα
Ξεκινώντας, λοιπόν, από τον Cristóbal Balenciaga, έναν Ισπανό καλλιτέχνη που γεννήθηκε σε ένα ταπεινό ψαροχώρι και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου, μετακομίζοντας στο Παρίσι και κατακτώντας με το ταλέντο του το δύστροπο αριστοκρατικό κοινό της πόλης, έχουμε μπροστά μας τον μεγαλύτερο dressmaker -aka κατασκευαστή φορεμάτων- στην ιστορία της μόδας. Δεν είναι εξάλλου καθόλου τυχαίο ότι ο ίδιος ο Christian Dior αναφερόταν σε αυτόν ως «ο κορυφαίο από όλους εμάς». Και πράγματι στο κομμάτι της τεχνικής υπήρξε και συνεχίζει να είναι. Ο ίδιος εκ φύσεως σεμνός ήταν μία προσωπικότητα συγκρατημένη, που «πάλευε» ολημερίς με τα τεράστια υφάσματα και τις φόρμες του ατελιέ του, ενώ τα ντεφιλέ του γίνονταν αποκλειστικά στο ολόλευκο, θρυλικό σαλόνι του οίκου. Με σεβασμό στα ρούχα και τη γυναίκα που θα τα φορούσε.
Τα χρώματα, οι όγκοι, τα τρισδιάστατα σχέδια, τα εντυπωσιακά πανωφόρια και τα one of kind outfits για τις διάσημες πελάτισσές του ήταν μόνο κάποια από τα κομμάτια που φωτογραφήθηκαν κατά καιρούς και έχουν εκτεθεί σε πολλά μουσεία ανά τον κόσμο. Μόνο που εκείνος ήταν και κάτι παραπάνω από έναν απλό σχεδιαστή, που ήξερε πολύ καλά να στερεώνει το ύφασμα γύρω από το γυναικείο σώμα. Υπήρξε οραματιστής και η γυναίκα Balenciaga δεν ήταν μούσα. Ήταν μία ισχυρή προσωπικότητα της εποχής, που έπαιζε με το εύθραυστο της φύσης της και το ladylike προφίλ της συντηρητικής κοινωνίας, κλείνοντάς της το μάτι.
Από την άλλη ο monsieur Dior ήταν γέννημα θρέμμα της Γαλλίας, ένας καλλιτέχνης που λειτούργησε κυρίως ως illustrator παρά ως σχεδιαστής και συνήθιζε να συζητάει τα σχέδιά του με τις εκπληκτικές κυρίες του ατελιέ του, που έκαναν πραγματικότητα τα σχέδιά του στο χαρτί. Μέχρι και σήμερα συνεχίζει να είναι μία από τις πιο «εμπορικές» προσωπικότητες της Γαλλίας, αφού μαζί με την Coco Chanel έκανε τη μόδα αυτό που είναι σήμερα: βιομηχανία. Ήταν από τους πρώτους που δημιούργησε έναν τόσο καλά οργανωμένο οίκο μόδας, ώστε να καταφέρει να κάνει εξαγωγές.
Με πολλές εμπειρίες και επιρροές από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την καταστροφή και την κατοχή της πατρίδας του από τους Ναζί και έχοντας ως πρότυπο τη δυναμική αδερφή του που ήταν μέλος της αντίστασης, πληρώνοντας την προσφορά της με φυλάκιση, θέλησε αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου να ξαναδώσει στις γυναίκες πίσω τη χαμένη τους θηλυκότητα. Πήρε, λοιπόν, στα χέρια του τους κορσέδες της Belle Epoque και τις σιλουέτες της εποχής και -τόσο απλά!- τις εκμοντέρνισε. Το New Look, τα ρούχα δηλαδή με τη στενή μέση και τον όγκο στους γοφούς, ήταν το σήμα κατατεθέν του, και έδωσε πίσω στις γυναίκες κάτι από τη σαγήνη του παρελθόντος. Τα βραδινά του gowns έχουν αφήσει ιστορία και φορέθηκαν από τις μεγαλύτερες stars της εποχής.
Christian Dior- Cristobal Balenciaga: Οι μαέστροι της μόδας.
Τι κοινό, όμως, θα μπορούσαν να έχουν αυτοί οι δύο κύριοι, πέραν της προφανούς επαγγελματικής τους ιδιότητας. Αρχικά το γεγονός ότι και οι δύο δεν υπήρξαν μόνο διάσημοι couturiers της εποχής τους, αλλά το ότι παραμένουν σύγχρονοι και επίκαιροι ακόμα και σήμερα, αποτελώντας ανεξάρτητη πηγή έμπνευσης των σημερινών σχεδιαστών, οι οποίο συχνά ανατρέχουν στα αρχεία τους. Έπειτα και οι δύο έκαναν τις μεγάλες τους επιχειρηματικές κινήσεις στη δεκαετία των σαράντα τους, με τον Balenciaga να τολμά μια γενναία νέα αρχή στη Γαλλία και τον Dior να επανέρχεται μετά τον πόλεμο σε μια χώρα που έμοιαζε νεκρή. Αν και φαινομενικά το υπόβαθρο και οι μεθοδολογίες τους ήταν αισθητά διαφορετικές, ο Dior και ο Balenciaga παρήγαγαν ταυτόχρονα τάσεις που αιχμαλώτιζαν την «πείνα» της εποχής για πολυτέλεια και κομψότητα και οδήγησαν στην αποκατάσταση της κερδοφόρας βιομηχανίας μόδας της Γαλλίας μετά την καταστροφή δύο παγκοσμιών πολέμων και την ακρωτηριαστική οικονομική ύφεση.
Dior + Balenciaga: The Kings of Couture and Their Legacies.
Το 2022 το Museum at FIT διοργάνωσε μία έκθεση αφιερωμένη στους δύο couturiers, συγκρίνοντας και αντιπαραβάλλοντας πολλά από τα δημιουργήματα του μοναδικού τους αρχείου, σε ένα θέαμα τουλάχιστον ενδιαφέρον, αφού όπως ανέφεραν χαρακτηριστικά μετά το τέλος της έκθεσης οι έφοροι, συχνά δεν μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει ποια μοντέλα ήταν του κάθε σχεδιαστή, αν δεν έβλεπε τη σχετική λεζάντα. Ένα συμπέρασμα που λέει ίσως περισσότερα από όσα θα μπορούσε να γράψει ένας επαγγελματίας κριτικός μόδας, μιας και η ίδια η μόδα κρύβει μέσα της αυτή τη δημοκρατική ποιότητα, αφού είναι η μόνη τέχνη που μπορεί κανείς να δει ελεύθερα στον δρόμο.
Πανομοιότυπα outfits στήθηκαν το ένα δίπλα στο άλλο, ξετυλίγοντας την ιστορία της μόδας και των δύο designers ταυτόχρονα. Με περίπου 65 ενδύματα και σύνολα που προέρχονται αποκλειστικά από το τη μόνιμη συλλογή του Museum at the FIT, ήταν η πρώτη έκθεση που αντιπαραθέτει τη δουλειά αυτών των θρυλικών σχεδιαστών, δίπλα δίπλα. H έμφαση δόθηκε στις καινοτόμες μεθόδους κατασκευής τους και στην εξαιρετική ποιότητα των αντίστοιχων ατελιέ τους.
Ο Dior δημιούργησε εξαιρετικά φορέματα χτισμένα πάνω σε κορσέδες και κρινολίνα, ενώ ο Balenciaga δημιούργησε έξοχα ογκώδη παλτό και φορέματα. Οι επισκέπτες της έκθεσης μπορεί να εξεπλάγησαν, όταν είδαν αξιοσημείωτες ομοιότητες σε ορισμένα από τα εκθέματα, τα οποία παρουσιάστηκαν μαζί, καθιστώντας τις άμεσες αποδόσεις λιγότερο προφανείς. Το κοινό λεξιλόγιο των couturiers φάνηκε στην αντιπαράθεση τριών συγκεκριμένων ζευγαριών ενδυμάτων στην αρχή της έκθεσης: στα μαύρα φορέματα με ασύμμετρους τρόπους κουμπώματος, στα καθημερινά boxy κοστούμια και στα ογκώδη βραδινά φορέματα.
Η ίδια έκθεση παρουσίασε επίσης και τις μεγάλες διαφορές ανάμεσά τους. Για παράδειγμα, δύο μπεζ μεταξωτά βραδινά φορέματα τοποθετημένα στην είσοδο της έκθεσης, μπορεί να ήταν παρόμοια σε χρώμα, πατρόν και σιλουέτα, αλλά η ουσία της κατασκευής τους ήταν και αυτή που μαρτυρά τελικά την ποιότητα του κάθε couturier και το πραγματικό του όραμα . Ο Balenciaga ήταν ένας δεξιοτέχνης, που δημιουργούσε τον όγκο της φούστας μέσω του επιδέξιου χειρισμού του υφάσματος. Ο Dior, αντίθετα, έπρεπε να βασιστεί σε κάποιον ενσωματωμένο κορσέ και σε πολλές extra στρώσεις κάτω από τη φούστα, για να πετύχει τον όγκο. Το βάρος κάθε φορέματος υποδήλωνε επίσης τις διαφορές τους: το φόρεμα του Balenciaga ζυγίζει μόνο 2,2 κιλά, ενώ του Dior πάνω από 9 κιλά.
Giorgio Armani: Ο θρύλος της μόδας κλείνει σήμερα τα 90 -Μία ζωή φτιαγμένη με βελόνα και κλωστή
Μαέστροι, μάγοι, μόδιστροι, couturiers ή απλοί ράφτες; Καμία από τις παραπάνω ονομασίες δεν θα μπορούσε να αποδώσει στην ουσία τους τα «υλικά» από τα οποία ήταν φτιαγμένοι αυτοί οι δύο άνδρες. Δύο προσωπικότητες ζυμωμένες στα δύσκολα βιώματα των πολέμων, που προτίμησαν να ντύσουν το σύμπαν τους με χιλιόμετρα μεταξωτής μουσελίνας και να τους φορέσουν ένα ασορτί καπέλο και matching γάντια. Εξάλλου οι άνθρωποι που συνεχίζουν να εμπνέουν την τέχνη και την ανθρωπότητα διαχρονικά ξεπερνούν το ίδιο τους το έργο, όσο και αν το μελετάμε. Γίνονται σύμβολα, με αστερισμό στον Υδροχόο.