Όταν ξεκίνησα να διαβάζω Κική Δημουλά νομίζω πως δεν ήμουν πάνω από 16 χρονών. Τότε ήταν κάπως σα να λέμε «της μόδας», είχαν προσθέσει κι ένα ποίημα της στην ύλη των Πανελληνίων και λίγο – πολύ μάθαινες, άκουγες, διάβαζες πράγματα για εκείνη – είτε την γνώριζες είτε όχι. Κάθε φορά που διάβαζα ένα απόσπασμα από έργο της θυμάμαι τους στίχους να αντανακλούν μέσα μου και να μου θυμίζουν ποια είμαι – και αυτό συμβαίνει ομολογουμένως μέχρι και σήμερα.
Η Κική Δημουλά γεννήθηκε στις 6 Ιουνίου 1931 και πέθανε σαν σήμερα πριν από πέντε χρόνια (πότε πέρασαν!), στις 22 Φεβρουαρίου 2020. 20 ημέρες νωρίτερα, είχε εισέλθει σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας λόγω της χρόνιας αναπνευστικής ανεπάρκειας από την οποία έπασχε και έφυγε από τη ζωή έπειτα από καρδιακή ανακοπή.
6 ποιήματα της Κικής Δημουλά που «μίλησαν» στην ψυχή μας
89 χρόνια Κική Δημουλά
Η Κική Δημουλά ήταν διακεκριμένη και πολυβραβευμένη ποιήτρια της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς. Είχε μεγάλη απήχηση στο αναγνωστικό κοινό και μας συστήθηκε για πρώτη φορά το 1952 με την ποιητική συλλογή «Ποιήματα». Βέβαια, η αλήθεια είναι πως αυτή τη συλλογή της την αποκήρυξε μετά από λίγο και την απέσυρε από την κυκλοφορία, αλλά ευτυχώς τα επόμενα χρόνια μας έδωσε αρκετές ακόμα δημιουργίες της.
Οι ποιητικές της συλλογές:
- Έρεβος, 1956, εκδόσεις «Στιγμή», Αθήνα 1990
- Ερήμην, εκδ. Δίφρος, Αθήνα 1958. Εκδ. «Στιγμή», 1990.
- Επί τα ίχνη, εκδ. «Φέξης» Αθήνα 1963. Εκδ. «Στιγμή», 1989.
- Το λίγο του κόσμου, εκδ. «Νεφέλη», Αθήνα 1971, 1983. Εκδ. «Στιγμή», 1990.
- Το τελευταίο σώμα μου, εκδ, «Κείμενα», Αθήνα 1981. Εκδ. «Στιγμή», 1989.
- Χαίρε ποτέ, «Στιγμή», 1988
- Η εφηβεία της λήθης, «Στιγμή», 1994
- Ποιήματα, εκδόσεις «Ίκαρος», Αθήνα 1998 (Συγκεντρωτκή έκδοση· περιλαμβάνονται όλες οι προηγούμενες συλλογές εκτός από τα Ποιήματα.)
- Ενός λεπτού μαζί, «Ίκαρος», 1998
- Ήχος απομακρύνσεων, «Ίκαρος», 2001
- Χλόη θερμοκηπίου, «Ίκαρος», 2005
- Συνάντηση, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Κική Δημουλά, «Ίκαρος», 2007 (ανθολογία με εβδομήντα τρία ζωγραφικά έργα του Γιάννη Ψυχοπαίδη)
- Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως, «Ίκαρος», 2007
- Τα εύρετρα, «Ίκαρος», 2010
- Δημόσιος καιρός, «Ίκαρος», 2014
- Άνω τελεία, «Ίκαρος», 2016
Πεζά:
- Ο φιλοπαίγμων μύθος, εκδ. «Ίκαρος», Αθήνα 2004 (Η ομιλία που εκφώνησε η Κική Δημουλά στην Ακαδημία Αθηνών κατά την τελετή υποδοχής της.)
- Εκτός σχεδίου, «Ίκαρος», 2005 (επιλογή πεζών κειμένων)
- Έρανος σκέψεων, «Ίκαρος», 2009 (η ομιλία της Κικής Δημουλά στην Αρχαιολογική Εταιρεία στις 26 Ιανουαρίου 2009)
Η Κική Δημουλά μέσα από τα δικά της λόγια
Παρά τις διακρίσεις που έχει λάβει, η Κική Δημουλά δεν επεδίωξε ποτέ τις φιλοφρονήσεις. Αντιθέτως, σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις της είχε παραδεχθεί πως «στην ποίηση το μεγαλύτερό μου προσόν είναι ότι φοβάμαι πως απέτυχα».
Για κάποιους ήταν εγωπαθής, για άλλους απλά ειλικρινής, αλλά σίγουρα απαισιόδοξη, όπως η ίδια έχει χαρακτηρίσει τον εαυτό της. Σε κάθε περίπτωση, ο έρωτας ήταν έντονος μέσα στα ποιήματά της και έδειχνε ακριβώς όσα δηλώνει αυτό το συναίσθημα: ζωή, φθορά, πονός. Γιατί η Κική Δημουλά ήξερε πως ο έρωτας δεν ήταν μόνο ένα πράγμα και τα αρνητικά που κρύβει μέσα του σίγουρα όχι λίγα.
Σε συνέντευξή της είχε δηλώσει πως «η ευτυχία δεν βγάζει ποίηση» και το αποδείκνυε πάντα στα ποιήματά της. Μέσα από τους στίχους της, η ίδια έχει μιλήσει για όλα – για τη ζωή, τη φθορά, το πάθος, την αγάπη, τον έρωτα και το γήρας.
Απ’ ό,τι άργησε να ‘ρθει κι από το τι δεν ήρθε,
χειρότερα μας φέρθηκε αυτό που περιμέναμε
τι είναι μη γνωρίζοντας.
«Καιρό έχω να μιλήσω για όνειρα, καιρό δεν έχω, όνειρα δεν έχω, συμμετρική ανέχεια.»
Μακρύ κουραστικό ταξίδι το πεπρωμένο,
μα το χειρότερο
πας ή έρχεσαι δεν ξέρεις.
«Πάλι θα μου ζητήσεις λογική εξήγηση
πάλι θα σου απαντήσω ότι να αντέξεις είναι το ζητούμενο
όχι να καταλάβεις.»
Ο μόνος αξιόπιστος μάρτυρας ότι ζήσαμε
είναι η απουσία μας.
«Ταξίδεψα μάλιστα.
Πήγα κι από δω, πήγα κι από κει…
Παντού έτοιμος να γεράσει ο κόσμος.»
Κανένα τέλος δεν έρχεται με άδεια χέρια.
«Από τα όνειρα που ανάθρεψα το πιο πονετικό μου: να μη γερνάω μόνη.»
Θεέ μου τι δεν μας περιμένει ακόμα
«Είμαι λίγο θυμωμένη όπως αντιλαμβάνεσαι.
Μ’ εμένα. Διότι θα έπρεπε να έχω ωριμάσει.
Να μην απορώ με τίποτα.»
Ο πληθυντικός αριθμός
Ὁ ἔρωτας,
ὄνομα οὐσιαστικόν,
πολὺ οὐσιαστικόν,
ἑνικοῦ ἀριθμοῦ,
γένους οὔτε θηλυκοῦ, οὔτε ἀρσενικοῦ,
γένους ἀνυπεράσπιστου.
Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
οἱ ἀνυπεράσπιστοι ἔρωτες.
Ὁ φόβος,
ὄνομα οὐσιαστικὸν
στὴν ἀρχὴ ἑνικὸς ἀριθμὸς
καὶ μετὰ πληθυντικὸς
οἱ φόβοι.
Οἱ φόβοι
γιὰ ὅλα ἀπὸ δῶ καὶ πέρα.
Ἡ μνήμη,
κύριο ὄνομα τῶν θλίψεων,
ἑνικοῦ ἀριθμοῦ
μόνον ἑνικοῦ ἀριθμοῦ
καὶ ἄκλιτη.
Ἡ μνήμη, ἡ μνήμη, ἡ μνήμη.
Ἡ νύχτα,
Ὄνομα οὐσιαστικόν,
Γένους θηλυκοῦ,
Ἑνικὸς ἀριθμός.
Πληθυντικὸς ἀριθμὸς
Οἱ νύχτες.
Οἱ νύχτες ἀπὸ δῶ καὶ πέρα.
Τα ποιήματα της Κικής Δημουλά έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες του κόσμου, μεταξύ άλλων στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά, τα σουηδικά και πολλές ακόμα.
