Το 1944 κυκλοφόρησε η βρετανική ταινία Gaslight (Το φως του γκαζιού με ελληνικό τίτλο: Εφιάλτης), ένα θρίλερ του Τζορτζ Κιούκορ, με πρωταγωνιστές την Ίνγκριντ Μπέργκμαν ( που έλαβε και το Οσκαρ Α γυναικείου ρόλου) και τον Σαρλ Μπουαγιέ. Αναφέρεται σε μια νεαρή κοπέλα βουτηγμένη στην απόγνωση που αγγίζει τα όρια της τρέλας, καθώς ο σύζυγός της προφασίζεται διάφορους λόγους και με ανεξήγητα γεγονότα (οι λάμπες του γκαζιού που χαμηλώνουν το φως μόνες τους, ήχοι που προέρχονται από τη σοφίτα, που υποτίθεται ότι είναι κλειστή κι αντικείμενα που χάνονται ως διά μαγείας) προσπαθεί να την τρελάνει ενώ παράλληλα της απαγορεύει συναναστροφές με τον έξω κόσμο.
Με αφορμή την ταινία αυτή, το 1960 άρχισε να χρησιμοποιείται ο όρος «Gaslighting» από την παγκόσμια κοινότητα των ειδικών υγείας που ορίζεται ως μια μορφή χειραγώγησης (στην ήπια μορφή), συναισθηματικής, ψυχολογικής κακοποίησης ή ακόμα και ψυχολογικού πολέμου (στην ακραία μορφή) , που έχει ως αποτέλεσμα την αργή αποσυναρμολόγηση, αποδόμηση και τελικά εξάρθρωση της αυτοπεποίθησης ενός ατόμου, οδηγώντας το, κάποιες φορές, ακόμη και στην τρέλα.
Τι είναι αυτό που κάνει κάποιον ευάλωτο σε αυτήν τη συμπεριφορά και ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια ότι υφίσταται ψυχολογικό πόλεμο;
Η Jennifer Sweeton κλινική ψυχολόγος και διεθνώς αναγνωρισμένη στις εφαρμογές της νευροεπιστήμης για την ψυχική υγεία ιδιαιτέρως για τις γυναίκες, περιγράφει τις τρεις βασικές ανάγκες που θέτουν τις βάσεις για τον ψυχολογικό πόλεμο.
Την ανάγκη μας να γίνουμε αρεστοί.
Την ανάγκη μας να αγαπηθούμε.
Την ανάγκη μας να μας καταλαβαίνουν.
Αυτές οι ανάγκες είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και είναι ενσωματωμένες στους περισσότερους από εμάς. Η φωτεινή πλευρά αυτών των αναγκών είναι ότι μας παρακινούν να δημιουργήσουμε στενούς και ερωτικούς δεσμούς με άλλα άτομα, κάτι που είναι υγιές. Η σκοτεινή πλευρά είναι ότι αυτές οι ανάγκες – όταν συνδυάζονται με ορισμένες τάσεις ή ροπές ή ακόμα και συνήθειες που έχουν κάποιες προσωπικότητες – καθιστούν τους ανθρώπους ευάλωτους στην συναισθηματική ή ακόμα χειρότερα στην ψυχολογική κακοποίηση. Μεταξύ αυτών των τάσεων προσωπικότητας είναι:
Να έχουμε τάση να αμφισβητούμε τον ευατό μας.
Να έχουμε ροπή στο να γινόμαστε οπωσδήποτε αρεστοί στους ανθρώπους.
Να έχουμε συνήθεια να αποφεύγουμε τις συγκρούσεις με τους άλλους.
Αν νιώθετε πως κάτι από αυτά σας συμβαίνει, ίσως χρειαστεί να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο που κυλάει η σχέση σας. Το Gaslighting είναι πιο πιθανό να συμβεί όταν οι άνθρωποι συνάπτουν μια σχέση, η οποία περιέχει μια ουσιαστική διαφορά μεταξύ των δυο ανθρώπων, όπως για παράδειγμα αν ο ένας είναι ιδιαίτερα ευάλωτος λόγω απώλειας της εργασίας του ή υποφέρει από «φόβο εγκατάλειψης» λόγω κάποιας προηγούμενης απώλειας που είχε ή κάποιου ψυχολογικού τραύματος που είχε στο παρελθόν.
Να έχετε υπόψη σας ότι το πρόβλημα δεν είναι απλά η ανάγκη να θέλετε να σας αγαπούν ή να αρέσετε ή να σας καταλαβαίνουν. Είναι ο συνδυασμός αυτών των αναγκών με τις συγκεκριμένες τάσεις, ροπές, ακόμα και συνήθειες της προσωπικότητας – που αναφέραμε πιο πάνω – και που κάνει τα άτομα αυτά επιρρεπή στην ψυχολογική κακοποίηση από το άλλο άτομο της σχέσης, δηλαδή επιρρεπή στο gaslighting.
Ακολουθούν τα 10 σημάδια που πρέπει να προσέξετε καθώς μπορεί να υποδεικνύουν ότι έχετε υποστεί ψυχολογική κακοποίηση ή είστε θύμα ψυχολογικού πολέμου:
1.Νιώθετε ότι σας “στραγγαλίζει” ο άλλος με αποτέλεσμα να κατηγορείτε συνεχώς τον εαυτό σας ως κύριο υπεύθυνο για την κακή έκβαση της σχέσης σας, ενώ εκείνος δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη.
2.Συχνά αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας και αναρωτιέστε αν οι αντιλήψεις σας για μια κατάσταση είναι ακριβείς. Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί ακόμη και να αμφισβητήσετε τη λογική σας.
3. Όταν το άλλο άτομο σας ενοχλεί, σας υβρίζει ή σας πληγώνει, καταλήγετε στο συμπέρασμα ότι φταίτε εσείς που είστε «απλώς πολύ ευαίσθητοι» και πρέπει «να το ξεπεράσετε» .
4.Κρύβετε τη συμπεριφορά του συντρόφου σας από τους φίλους και την οικογένειά σας (ή λέτε ψέματα για αυτήν), επειδή ξέρετε ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά δεν είστε και σίγουροι τι ακριβώς είναι αυτό που φταίει.
5.Αρχίζετε να αποσύρεστε από στενούς φίλους ή οικογένεια.
6.Το βρίσκετε όλο και πιο δύσκολο να πάρετε αποφάσεις, επειδή πιστεύετε ότι δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα σωστά.
7.Παρατηρείτε ότι με τον καιρό η αυτοεκτίμησή σας καταρρέει και αρχίζετε να νιώθετε κατάθλιψη και αυτοκριτική. Μπορεί ακόμη και να αισθάνεστε ανάξιοι του συντρόφου σας και ότι δεν σας αξίζει η αγάπη του.
8.Η μνήμη σας φαίνεται θολή, συγκεχυμένη, ασαφής και δυσκολεύεστε να θυμηθείτε τι συνέβη κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων με τον σύντροφό σας.
9. Οι συγκρούσεις δεν είναι σχεδόν ποτέ παραγωγικές. Συνήθως έχουν ως αποτέλεσμα το άλλο άτομο να παίζει το θύμα, ακόμα κι αν έχει συμπεριφερθεί παράλογα ή υβριστικά.
10.Παρατηρείτε ότι μερικές φορές εκνευρίζεστε με τον εαυτό σας ακυρώνοντας και αμφισβητώντας τη δική σας πραγματικότητα και τις εμπειρίες σας.
Εάν αυτά τα προειδοποιητικά σημάδια σας φαίνονται οικεία, μπορείτε να ρωτήσετε τον εαυτό σας αν τελικά είστε σε μια κακοποιητική σχέση που σας προκαλεί ασφυξία και να αξιολογήσετε τι αντίκτυπο έχει αυτό στη ζωή και την υγεία σας.
Να θυμάστε ότι οι σχέσεις πρέπει να βελτιώνουν τις ζωές των ανθρώπων και να τους βοηθούν να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι μέσω της ενθάρρυνσης και της υποστήριξης και όχι μέσω της αποδυνάμωσης και της χειραγώγησης.
thriveglobal.gr
