Η Lana Del Rey δεν είναι απλά μια τραγουδίστρια. Είναι το σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής που έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Το 2012, με την κυκλοφορία του δεύτερου studio album της που την έκανε ευρέως γνωστή, το “Born To Die” καθόρισε την αισθητική και τη μόδα του δρόμου για την επόμενη πενταετία.
Όταν η Lana Del Rey έκανε το μεγάλο της brakethrough, θρηνούσαμε τον χαμό ενός άλλου μεγάλου ειδώλου, της Amy Winehouse. Ορφανοί από ένα pop icon, το προσωπικό στιλ του οποίου σημάδεψε την ποπ κουλτούρα, και άρα και τη μόδα, στραφήκαμε αστραπιαία στην τρυφερή, Old Holywood αγκαλιά της Lana Del Rey. Η Lana ήταν και η τελευταία pop star της οποίας το προσωπικό στιλ θα γεννούσε κλώνους ανά την υφήλιο, λίγο πριν οι fashion inlfuencers αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι τάσεις στη μόδα μια για πάντα, αλλά και πριν ξεσπάσει στις ΗΠΑ το κίνημα του #MeToo.
Amy Winehouse και Lana Del Rey: Δύο pop είδωλα χωρίς φεμινιστικά αντανακλαστικά;
Ο λόγος που η Lana Del Rey υπήρξε η τελευταία μιας γενιάς γυναικών stars των οποίων το στιλ, δεν απαντούσε απαραίτητα σε κάποιο trend που έρχεται από τα catwalks, αλλά αντίθετα, αλλά ήταν κάτι που πήγαζε από προσωπικές αναφορές και επηρέαζε τα κορίτσια και τις γυναίκες του πλανήτη σε βαθμό φρενίτιδας, έγκειται στη διαχρονική ρετρολαγνεία της. Μπορεί στο εξώφυλλο του “Born To Die” να ποζάρει με λευκό πουκάμισο κλειστό μέχρι το λαιμό σαν κάθε hipster του 2012 που σέβονταν τον εαυτό του, όμως η Lana, δεν έκρυψε ποτέ την εμμονή της με το παλιό Hollywood. Ήταν πάντα εκεί. Από την στιχουργική της, μέχρι τα video clips της – συρραφές από σεκάνς κλασικών ταινιών περασμένων δεκαετιών, πλάνων τραβηγμένα σε κάμερα 16mm και vintage animation – και φυσικά τις στιλιστικές της επιλογές. Η μίμηση της Jackie Kennedy, αλλά και της Marilyn Monroe στο video clip για το κομμάτι “National Anthem”, τα μαλλιά και το make up που θυμίζουν Priscilla Presley, τα δαντελένια φορέματα και η αστερόεσσα στην οποία τυλίγεται με την πρώτη ευκαιρία, αυτοανακηρύσσοντας τον εαυτό της παντοτινή “America’s Sweetheart”. Όλα τα παραπάνω υπήρξαν εξαιρετικά γοητευτικά όταν η Lana Del Rey μεσουρανούσε στη μουσική βιομηχανία παγκοσμίως. Λίγο πριν το αισθητικό της αφήγημα σκοντάψει πάνω στο αναδυόμενο τέταρτο κύμα του φεμινισμού με κρότο.
Η Amy Winehouse πέρασε στο πάνθεον των pop ειδώλων – και πιο συγκεκριμένα σε εκείνο του Club 27, δηλαδή των μεγάλων αστέρων της μουσικής που έφυγαν στα 27 τους χρόνια – κι έτσι δεν πρόλαβε να κριθεί (να θυμίσουμε ότι οι εξαρτήσεις της την είχαν εγκλωβίσει σε μία αλληλοεξαρτημένη σχέση με ξεσπάσματα βίας, τα οποία συχνά εξερευνούσε στους στίχους των τραγουδιών της), όμως η Lana Del Rey που ζει και δημιουργεί πιστή μέχρι σήμερα στο ρετρολαγνικό προσωπικό της στιλ, θεωρήθηκε πως προωθεί μια αντιφεμινιστική ατζέντα. Δεν βοήθησαν και διάφορες δηλώσεις της – «Για μένα, το θέμα του φεμινισμού δεν μου φαίνεται ενδιαφέρον. Ενδιαφέρομαι περισσότερο για το SpaceX και την Tesla, τι πρόκειται να συμβεί με τις διαγαλαξιακές μας δυνατότητες. Κάθε φορά που οι άνθρωποι αναφέρουν το θέμα του φεμινισμού… Απλά δεν με ενδιαφέρει και τόσο πολύ». […] Μια πραγματική φεμινίστρια είναι μια γυναίκα που κάνει ακριβώς αυτό που θέλει. Αν η επιλογή μου είναι, δεν ξέρω, να είμαι με πολλούς άνδρες ή αν απολαμβάνω μια πραγματικά σεξουαλική σχέση, δεν νομίζω ότι αυτό είναι απαραίτητα αντιφεμινιστικό. Για μένα το επιχείρημα του φεμινισμού δεν έπρεπε ποτέ να μπει στο προσκήνιο. Επειδή δεν γνωρίζω πάρα πολλά για την ιστορία του φεμινισμού, και έτσι δεν είμαι πραγματικά ένα σχετικό πρόσωπο για να μπω στη συζήτηση. Όλα όσα έγραφα ήταν τόσο αυτοβιογραφικά, που θα μπορούσαν πραγματικά να είναι μόνο μια προσωπική ανάλυση», είναι μερικές δηλώσεις από συνεντεύξεις της πίσω στο 2014 -, ωστόσο ακόμα κι αν δεν τις είχε κάνει, η συνολική αισθητική της περσόνας της, είτε μέσα από τους στίχους της, είτε μέσα από την οπτικοποίηση των τραγουδιών της έχει κατηγορηθεί πολλές φορές ότι προωθεί την έμφυλη βία, την προβληματική διαφορά ηλικίας με τον άνδρα να είναι πάντα σημαντικά μεγαλύτερος και ακολούθως τα πατριαρχικά στερεότυπα που θέλουν τη γυναίκα πλήρως υποταγμένη στον τοξικό σύντροφο ή /και πάντα πληγωμένη από έναν είτε συναισθηματικά, είτε και σωματικά κακοποιητικό άνδρα που όμως «την αγαπάει», αλλά δεν έχει άλλους τρόπους να το δείξει.
Όλα τα παραπάνω έβαλαν στο στόχαστρο την τραγουδίστρια, παρά το γεγονός ότι έχει εξηγήσει πολλές φορές σε συνεντεύξεις της ή στα social media τη θέση της γύρω από τις φωνές που τη θέλουν αντιφεμινίστρια, τονίζοντας ότι «με όλα τα θέματα που επιτέλους επιτρέπεται στις γυναίκες να εξερευνήσουν, θέλω απλώς να πω ότι τα τελευταία δέκα χρόνια νομίζω ότι είναι αξιολύπητο το γεγονός ότι η μικρή στιχουργική μου εξερεύνηση που περιγράφει λεπτομερώς τους ενίοτε υποτακτικούς ή παθητικούς ρόλους μου στις σχέσεις μου έχει κάνει συχνά τους ανθρώπους να λένε ότι έχω γυρίσει τις γυναίκες εκατοντάδες χρόνια πίσω. Ας το ξεκαθαρίσουμε, δεν είμαι αντιφεμινίστρια – αλλά πρέπει να υπάρχει μια θέση στο φεμινισμό για τις γυναίκες που μοιάζουν και συμπεριφέρονται σαν εμένα – το είδος της γυναίκας που λέει όχι, αλλά οι άνδρες ακούνε ναι – το είδος των γυναικών που λοιδορούνται ανελέητα επειδή είναι ο αυθεντικός, ευαίσθητος εαυτός τους, το είδος των γυναικών που τους παίρνουν τις δικές τους ιστορίες και φωνές ισχυρότερες γυναίκες ή από άνδρες που μισούν τις γυναίκες».
Η Lana Del Rey μεγαλώνει και άρα αλλάζει, όπως αλλάζει και το σώμα της
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός, ανεξάρτητα από το αν είναι κανείς fan της Lana Del Rey, ότι η εποχή της την ξεπέρασε. Μπορείτε να φανταστείτε την Billie Eilish, τη Lizzo, τη Miley Cyrus να τραγουδούν σήμερα στίχους όπως της Lana Del Rey πριν από περίπου μία δεκαετία; “He hit me and it felt like a kiss, I can hear violins, violins, Give me all of that ultraviolence”, Ultraviolence, 2014. Παρόλα αυτά η Lana Del Rey δεν σταμάτησε να δημιουργεί, να πορεύεται με την αισθητική που αγαπά, να παράγει άλλοτε επιτυχημένα, άλλοτε κάπως άνευρα albums, όπως κάθε άλλος καλλιτέχνης, βιώνοντας αναλογικά με το μέγεθος της κριτικής που έχει δεχτεί, το μικρότερο δυνατό cancel για το γεγονός ότι εξακολουθεί να παρουσιάζει το πρότυπο μιας γυναίκας πάρα πολύ μακριά από αυτό που προσπαθεί δικαίως το γυναικείο κίνημα να παγιώσει σήμερα.
Ίσως, ένας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό είναι το γεγονός ότι η Lana Del Rey έχει ένα από τα πιο αφοσιωμένα και σκληροπυρηνικά fan bases. Όμως στην περίπτωσή της το μαχαίρι είναι δίκοπο. Οι θαυμαστές της, που τη στηρίζουν, που εξυμνούν τη μουσική της και που εξακολουθούν να επηρεάζονται από το στιλ της, την έχουν φορτώσει με μία μη ρεαλιστική, πρακτικά ανέφικτη προσδοκία που δεν έχει καμία σχέση με τους ιδεολογικούς ή ηθικούς προβληματισμούς της – με την προσδοκία να παραμείνει η ίδια, η Lana Del Rey του 2012 με τα λουλούδια στα μαλλιά, το λευκό φόρεμα και δύο τίγρεις να γουργουρίζουν στα πόδια της, όπως στο πλέον iconic video clip της πρώτης μεγάλης της επιτυχίας.
Φτάνει να πληκτρολογήσετε «Lana Del Rey» στο TikTok, και θα δείτε ότι η τρίτη πρόταση είναι “αύξηση βάρους”. Μπορεί να βρει κανείς βίντεο με τη «μεταμόρφωση» του σώματός της, ή με το σχόλιο «Ήταν αδύνατη και όμορφη το 2012, τώρα απλά είναι χοντρή και γριά» και σχόλια που ρωτούν «τι της συνέβη;».
Πέρα από το κραυγαλέο body shaming, ωστόσο, υπάρχει και μια πιο διακριτική τάση. Οι «θαυμαστές» που φαινομενικά εξακολουθούν να την υποστηρίζουν, δημιουργούν «βίντεο λατρείας» για εκείνη με ένα πολύ ξεκάθαρο μήνυμα: Όλα τα κλιπ που δείχνουν τη Lana Del Rey είναι περίπου μια δεκαετία παλιά, γκλαμουροποιόντας ουσιαστικά την πιο αδύνατη εκδοχή της και αποκηρύσσοντας σιωπηλά τη σημερινή της εικόνα. Κάποιοι χρήστες αντιλήφθηκαν ότι αυτό δεν είναι εντάξει και έσπευσαν να το σχολιάσουν. Ένα βίντεο με 408k likes λέει: «Μισώ τους θαυμαστές που λένε ότι δεν της κάνουν body shaming, αλλά αρνούνται να δημοσιεύσουν φωτογραφίες της Lana μετά την αύξηση του βάρους της και είναι τόσο ενοχλητικό».
@llanasversionn Dni if you body shame lana #lanadelrey #lovelana #lovelanadelrey #music #trending #viral ♬ original sound – 🤍
Η Lana Del Rey δεν έχει το δικαίωμα να αλλάξει, να παχύνει, να αδυνατήσει ξανά αν αυτό επιθυμεί, να ξαναπαχύνει, να βιώνει κάποια βιολογική ή ψυχική αλλαγή που να επηρεάζει την εικόνα της, να μεγαλώνει. Όπως δεν το έχει και η Ariana Grande η οποία πρόσφατα κλίθηκε να απαντήσει στις φήμες που τη θέλουν να πάσχει από νευρική ανορεξία, αλλά ούτε και η Selena Gomez που χρειάστηκε για ακόμη μία φορά, όχι μόνο να μιλήσει για τη χρόνια ασθένεια από την οποία πάσχει και τις συνέπειες που η αγωγή που λαμβάνει έχει στο σώμα της βιώνοντας ξανά και ξανά το τραύμα, αλλά και να εξηγήσει ότι δεν έχει κανένα λόγο να ντρέπεται για το βάρος της.
Θα έλεγε κανείς πως μετά από τόσα χρόνια γυναικείας ενδυνάμωσης και αλληλεγγύης και προσπάθειας εξάλειψης κάθε είδους διάκρισης έχουμε μάθει, έστω με το body shaming, που ήταν από τις πρώτες μάχες που έδωσε το γυναικείο κίνημα, να μην κρίνουμε τους ανθρώπους ανάλογα με το βάρος τους. Όπως φαίνεται ωστόσο είναι απατηλό να πιστεύουμε ότι τα έχουμε καταφέρει.
Τη Lana τη νοιάζει τι λέτε για το σώμα της;
Σε προσωπικό επίπεδο βέβαια ο καθένας καλείται να δώσει τις δικές του μάχες και να κάνει τη δική του (δύσκολη) δουλειά να απομονώσει τη φασαρία και να μη δίνει βάρος σε σχόλια μίσους. Βλέποντας μια φωτογραφία της Lana Del Rey από ένα φεστιβάλ, αλλά και άλλα στιγμιότυπα από την προώθηση του νέου της album, “Did you know that there’s a tunnel under Ocean Boulevard?” λαμβάνουμε την αίσθηση ότι η τραγουδίστρια είναι πολύ χαρούμενη – μάλιστα είναι και προσφάτως αρραβωνιασμένη – το αμίμητο retro στιλ της είναι ακόμα on point και το attitude της φωνάζει ότι δεν θα μπορούσε να νοιάζεται λιγότερο για το τι πιστεύει κανείς για το βάρος της.
Εμείς είμαστε πολύ εδώ για την boho εκδοχή της Lana Del Rey με τα floral φορέματα και παρακολουθούμε με ενδιαφέρον την καλλιτεχνική της εξέλιξη. Της δίνουμε το χώρο να είναι ο αυθεντικός εαυτό της και σκύβουμε με προσοχή πάνω από το αν ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται δημιουργικά θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει την αυτενέργεια των νεαρών κοριτσιών που απολαμβάνουν τη μουσική της, όπως άλλωστε και κάθε άλλο είδος μουσικής που μπορεί να χαρακτηρίζεται προβληματικό σήμερα. Όμως το τι γράφει η ζυγαριά της, δεν μας ενδιαφέρει καθόλου.
Κεντρική φωτογραφία: Χavier Collin/Image Press Agency / SplashNews.com
