Αν δεν είσαι Gen Z και έχεις μεγαλώσει με ελληνικές ταινίες και «παλιό, καλό κινηματογράφο» (λες και ο σύγχρονος είναι «κακός») τότε θυμάσαι την iconic στιγμή της Μάρθας Καραγιάννη στο «Γοργόνες και Μάγκες» να τραγουδάει έξω από το μαγειριό της «μια παντελονού περνάει, το νησί δεν συγχωράει». Και όντως το 1968 όταν και προβλήθηκε πρώτη φορά η ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη το να φοράει μία γυναίκα παντελόνια -ειδικά εκτός αστικού ιστού- δεν ήταν ό,τι πιο συνηθισμένο. Κάτι που σήμερα το θεωρούμε αυτονόητο, είναι ένα ενδυματολογικό «κεκτημένο» με πολλές κοινωνικές προεκτάσεις που απεικονίζουν την ανεξαρτησία και τον αγώνα για ισότητα και είναι ένα δικαίωμα σχετικά πρόσφατο.
Ακόμη και τη δεκαετία του 1970, κάποια πολυτελή διεθνή ξενοδοχεία και πολυκαταστήματα απαγόρευαν στις γυναίκες να φορούν παντελόνια. Το Harrods, στο Λονδίνο, για παράδειγμα, δεν επέτρεπε στις γυναίκες πελάτισσες με παντελόνι να εισέλθουν στο κατάστημα μέχρι το 1970. Η ιστορία του γυναικείου παντελονιού είναι άμεσα, λοιπόν, συνδεδεμένη με την ιστορία της γυναικείας χειραφέτησης. Η σύντομη επισκόπησή της μας δείχνει πώς το παντελόνι έγινε μέρος του γυναικείου dress code μέσα από έναν αγώνα για ορατότητα και ισονομία που κράτησε αιώνες.
Trousers History X
Από τον Μεσαίωνα και έπειτα, το παντελόνι έγινε αναπόσπαστο μέρος της ενδυμασίας των ιπποτών και προοριζόταν αποκλειστικά για άνδρες. Με λίγα λόγια, ήταν απαγορευμένο για τις γυναίκες και σε ορισμένα μέρη η απαγόρευση αυτή θεσπίστηκε και νομικά. Το παντελόνι μετατράπηκε σε σύμβολο δύναμης, πολεμικής ικανότητας και ανδρισμού σε μια πατριαρχική κοινωνία. Στην πραγματικότητα, η ιδέα μιας γυναίκας να φορά ύφασμα ανάμεσα στα πόδια της θεωρούνταν σκανδαλώδης μέχρι και τον 20ό αιώνα.
Παντελόνι μέσα στις μπότες: Το 90s combo που επανέφεραν στο street style τα πιο cool κορίτσια
Παρόλα αυτά, ορισμένες τολμηρές γυναίκες τόλμησαν να φορέσουν παντελόνι δημοσίως ανά τους αιώνες, είτε για να αθληθούν, είτε για να ταξιδέψουν, είτε για να αμφισβητήσουν τις έμφυλες νόρμες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι sans-culottes κατά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, οι οποίοι φορούσαν «pantalons» αντί για κοντά παντελονάκια. Στη συνέχεια, το Παρίσι ψήφισε νόμο που επέτρεπε στις γυναίκες να φορούν παντελόνι μόνο με έγκριση των δημοτικών αρχών. Το πιο παράδοξο; Ο νόμος καταργήθηκε επίσημα από το γαλλικό σύνταγμα μόλις το 2013!
Από τα μέσα του 19ου αιώνα, το κίνημα για τα δικαιώματα των γυναικών συνδέθηκε στενά με την καθιέρωση ενός ρούχου σαν και αυτό, συνδεδεμένο με την ανδρική υπόσταση και φύση, ως αναπόσπαστο μέρος της γυναικείας γκαρνταρόμπας. Μία από τις πιο γνωστές ακτιβίστριες και υπέρμαχός του, ήταν η Αμερικανίδα Amelia Bloomer, εκδότρια του φεμινιστικού περιοδικού «The Lily. Το 1851, δημοσίευσε οδηγίες για το πώς να ράψει κανείς μακριά, φαρδιά παντελόνια για γυναίκες, τα οποία ονομάστηκαν «bloomers». Αυτά τα παντελόνια προσέφεραν μεγαλύτερη ελευθερία – τόσο σωματική όσο και μεταφορική. Ωστόσο, το ευρύ κοινό αντέδρασε διστακτικά και οι περισσότερες γυναίκες δεν τολμούσαν να φορέσουν bloomers δημόσια, ειδικά στην Ευρώπη, καθώς θεωρούνταν πολύ ριζοσπαστικά.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο αγώνας για το γυναικείο παντελόνι απέκτησε και πάλι νέα δυναμική και εντάχθηκε στο πλαίσιο της κοινωνικής αναδιαμόρφωσης της εποχής. Ο Γάλλος σχεδιαστής Paul Poiret, εμπνευσμένος από την τάση του Οριενταλισμού, δημιούργησε ένα κομμάτι που έμοιαζε με harem pants, στενά στους αστραγάλους, όταν όμως το παρουσίασε σε έναν δημόσιο ιππικό αγώνα, χρειάστηκε να υπερασπιστεί τα μοντέλα του με ραβδί από το εξαγριωμένο πλήθος που τα κυνηγούσε. Ο κόσμος δεν ήταν έτοιμος. Ακόμα.
Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος αλλάζει τις ισορροπίες ισχύς σε ολόκληρο τον πλανήτη, σκορπίζει σκοτάδι αλλά θέτει και προσωρινό τέλος στην απαγόρευση του παντελονιού, καθώς πολλές γυναίκες αναγκάστηκαν να εργαστούν για πρώτη φορά στη ζωή τους και αυτό δεν θα μπορούσαν να το κάνουν με A-line φορέματα και midi φούστες. Φορούσαν ανδρικά ρούχα για πρακτικούς λόγους, όπως φόρμες εργασίας και στολές με μακριά παντελόνια. Παρόλα αυτά, μόλις τελείωσε ο πόλεμος, οι πατριαρχικοί κανόνες της μόδας επέστρεψαν και περιορίστηκε σημαντικά η χρήση τους εκτός δουλειάς.
Coco Chanel: Η πρωτοπόρος
Μετά τον πόλεμο, η Coco Chanel έγινε πρωτοστάτης στην καθιέρωση του συγκεκριμένου ρούχου. Στη δεκαετία του 1920, σχεδίασε φαρδιά παντελόνια για τις δικές της, lifestyle ανάγκες και εμπνεύστηκε γι’ αυτά από τα ανδρικά ναυτικά παντελόνια. Έτσι, δημιούργησε το sailor’s trouser, ένα είδος ψηλόμεσου παντελονιού που έφθανε μέχρι τον αστράγαλο και προορίζονταν για τις δραστηριότητες που αφορούσαν τη θάλασσα, όπως η ιστιοπλοΐα. Το πιο επαναστατικό από όλα; To κατασκεύασε από το βαμβακερό jersey – ένα ύφασμα που μέχρι τότε προοριζόταν μόνο για ανδρικά εσώρουχα, κλείνοντας έτσι το μάτι σε ό,τι μέχρι εκείνη τη στιγμή θεωρούνταν στερεοτυπικά «ανδρικό» και άβατο για τις γυναίκες. «Φτιάχνω μόδα που οι γυναίκες μπορούν να ζήσουν μέσα της, να αναπνεύσουν, να νιώσουν άνετα και να φαίνονται νεότερες», είχε πει η Coco Chanel μετά την καθιέρωση του παντελονιού της ως «επίσημο ένδυμα διακοπών της μεγαλοαστικής, γαλλικής τάξης» και φτάνουμε σήμερα σχεδόν έναν αιώνα μετά να ανατρέχουμε πάλι στις ίδιες αρχές και αξίες, όχι μόνο στη μόδα, αλλά και στη ζωή. Η ιστορία του γυναικείου παντελονιού είναι, λοιπόν, μια ιστορία αγώνα και απελευθέρωσης, αποδεικνύοντας πως η μόδα όχι μόνο αντικατοπτρίζει τις κοινωνικές αλλαγές, αλλά και τις διαμορφώνει, πάντα με το French touch κομψότητας που όλοι είχαμε ανάγκη – και το ξέραμε.
