Η τεχνητή νοημοσύνη εισβάλλει στον κόσμο του κινηματογράφου θέτοντας υπό αμφισβήτηση τις παραδοσιακές μεθόδους αλλά και την ίδια την ύπαρξη επαγγελματιών όπως οι ηθοποιοί και οι σεναριογράφοι. Η απόλυτη απειλή ή μια νέα εποχή απρόσμενης δημιουργικότητας;
Από την Christelle Laffin
Στην ταινία 2001: Η Οδύσσεια του διαστήματος ο Hal 9000, ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής τεχνητής νοημοσύνης με προηγμένες δυνατότητες, επαναστατεί εναντίον των αστροναυτών. Στον Εξολοθρευτή οι μηχανές προσπαθούν να εξοντώσουν ολόκληρη την ανθρωπότητα. Στο Matrix, πάλι, δημιουργούν μια εικονική πραγματικότητα για να μας υποδουλώσουν καλύτερα. Το Χόλιγουντ έχει κάνει εδώ και πολλές δεκαετίες αρκετές προβλέψεις για την ΑΙ, αλλά σε καμία περίπτωση δεν κατάφερε να προβλέψει τη σημερινή, πολύ πραγματική επέλασή της και τον ισχυρό αντίκτυπό της στη βιομηχανία του.
Η τεχνητή νοημοσύνη εισβάλλει στον κόσμο του κινηματογράφου θέτοντας υπό αμφισβήτηση τις παραδοσιακές μεθόδους αλλά και την ίδια την ύπαρξη επαγγελματιών όπως οι ηθοποιοί και οι σεναριογράφοι. Η απόλυτη απειλή ή μια νέα εποχή απρόσμενης δημιουργικότητας;
Από την Christelle Laffin
Στην ταινία 2001: Η Οδύσσεια του διαστήματος ο Hal 9000, ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής τεχνητής νοημοσύνης με προηγμένες δυνατότητες, επαναστατεί εναντίον των αστροναυτών. Στον Εξολοθρευτή οι μηχανές προσπαθούν να εξοντώσουν ολόκληρη την ανθρωπότητα. Στο Matrix, πάλι, δημιουργούν μια εικονική πραγματικότητα για να μας υποδουλώσουν καλύτερα. Το Χόλιγουντ έχει κάνει εδώ και πολλές δεκαετίες αρκετές προβλέψεις για την ΑΙ, αλλά σε καμία περίπτωση δεν κατάφερε να προβλέψει τη σημερινή, πολύ πραγματική επέλασή της και τον ισχυρό αντίκτυπό της στη βιομηχανία του.
Ο κινηματογράφος του μέλλοντος είναι ήδη εδώ: Ο Brad Pitt μπορεί να μιλάει ελληνικά, γαλλικά ή κορεατικά με άπταιστη προφορά σε όλες του τις ταινίες. Το μόνο που χρειάζεται είναι να κλωνοποιηθεί η φωνή του, να συγχρονιστούν οι κινήσεις των χειλιών του και να συντεθεί το σενάριο σε μια ξένη γλώσσα. Παράλληλα, η AI ανασταίνει νεκρούς καλύτερα και από τον Λάζαρο και σήμερα το να δημιουργηθεί μια ρομαντική κομεντί με πρωταγωνιστές τη Marilyn Monroe και τον James Dean είναι απολύτως εφικτό χάρη στην επεξεργασία κάποιων ωρών αρχειακού υλικού. Το Χόλιγουντ θα πρέπει να είναι προετοιμασμένο: η πιο επική παραγωγή με χιλιάδες κομπάρσους και φαντασμαγορικά σκηνικά θα είναι εφικτό να γίνει χωρίς καθόλου ηθοποιούς αλλά ούτε τεχνικούς, με τον προϋπολογισμό μιας low-budget ταινίας!
Τέλος εποχής
“Αυτό που ζούμε είναι μια αλλαγή παρόμοια με τη μετάβαση από τον βωβό κινηματογράφο στον ομιλούντα” εκτιμά ο David Defendi, σεναριογράφος και δημιουργός του Genario, μιας πλατφόρμας τεχνητής νοημοσύνης που βοηθάει στη συγγραφή σεναρίων. “Κι αυτό είναι μόνο η αρχή” προειδοποιεί. Το αναπόφευκτο συμπέρασμα; “Η εξαφάνιση ολόκληρων τομέων της βιομηχανίας της ψυχαγωγίας, όπως συνέβη και στο παρελθόν με τη δημιουργία νέων μέσων: του κινηματογράφου, του ραδιοφώνου, της τηλεόρασης” λέει. Σύμφωνα με το The Hollywood Reporter, οι πρώτοι που θα “θυσιαστούν” είναι οι τεχνικοί ήχου, οι δημιουργοί οπτικών εφέ και άλλα επαγγέλματα που ασχολούνται με το post-production.
“Οποιοσδήποτε εργάζεται μπροστά σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή βρίσκεται σε κίνδυνο” συνοψίζει ο σκηνοθέτης Jean-Pierre Jeunet, που πρόσφατα διετέλεσε πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του πρώτου Artefact AI Film Festival, ενός διεθνούς διαγωνισμού ταινιών μικρού μήκους που επιβραβεύει τη δημιουργική χρήση της AI. “Ο πρόεδρος των 20th Century Studios, David Greenbaum, έχει ήδη ανακοινώσει ότι στα επόμενα τρία χρόνια οι περισσότεροι μοντέρ, σχεδιαστές storyboards και κάποιοι σεναριογράφοι θα έχουν εξαφανιστεί” προσθέτει ο διάσημος Γάλλος σκηνοθέτης.
“Ωστόσο, όπως έχει αποδείξει η ιστορία, οι καινοτομίες δεν αντικαθιστούν απαραίτητα την προηγούμενη κατάσταση, αλλά προστίθενται σε αυτήν. Ο κινηματογράφος δεν αντικατέστησε το θέατρο ούτε οι έγχρωμες ταινίες αντικατέστησαν εντελώς τις ασπρόμαυρες. Αλλά για ορισμένες εμπορικές ταινίες, όπως αυτές της Marvel, μπορούμε να αποφύγουμε εντελώς τους σεναριογράφους – το σενάριο δεν μπορεί να γίνει χειρότερο ακόμα και αν σχεδιαστεί εξ ολοκλήρου από την AI” σημειώνει δηκτικά ο δημιουργός της Αμελί.
Η αντίδραση στην απαξίωση
Αντιμέτωποι με τη νέα απειλή, οι σεναριογράφοι του Χόλιγουντ έχουν αρχίσει ήδη να αντιδρούν, όπως απέδειξε η μεγάλη απεργία το 2023, όταν χιλιάδες εργαζόμενοι αποφάσισαν να υπερασπιστούν τα εισοδήματά τους και την τέχνη τους ζητώντας να τεθούν περιορισμοί στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Το επιχείρημά τους είναι ότι αυτό που θα παράγουν οι μηχανές είναι ανυπόγραφα σενάρια, μαζικά κατασκευασμένα, τυποποιημένα από αλγόριθμους και εμπνευσμένα από ήδη επιτυχημένα έργα.
“Σε βάθος χρόνου, τα στούντιο επιθυμούν να μας αντικαταστήσουν και να μας προσλαμβάνουν μόνο για να δώσουμε μια “ανθρώπινη πινελιά” εκ των υστέρων σε σενάρια που έχουν παραχθεί από AI” εξηγεί ο Aaron Vaccaro, εκπρόσωπος της Ένωσης Σεναριογράφων. Η ποιότητα των ταινιών και των σειρών θα επηρεαστεί αναπόφευκτα, ενώ η ανάδειξη νέων ταλέντων θα τεθεί υπό απειλή.
Οι ηθοποιοί, από την πλευρά τους, από τους κομπάρσους μέχρι τους κασκαντέρ, φοβούνται πως η επικράτηση των ευφυών τεχνολογικών συστημάτων που χειρίζονται τα σώματα και τα πρόσωπα κατά βούληση θα οδηγήσει στην απαξίωσή τους. Τη θέση τους θα πάρουν ψηφιακά avatars, που μπορούν να τροποποιηθούν, να χρησιμοποιηθούν και να πολλαπλασιαστούν κατά βούληση των παραγωγών… Θα μπορούσε άραγε μια 100% ψηφιακή ηθοποιός, όπως η S1m0ne στην ομώνυμη ταινία του Andrew Niccol του 2002 με τον Al Pacino, να πάρει το Όσκαρ απέναντι στη Meryl Streep;
Μια νέα ευκαιρία;
Η επανάσταση της AI δεν μπορεί να ανασταλεί, μπορεί όμως να ρυθμιστεί ώστε να λειτουργήσει σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Με αυτό τον τρόπο, υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι θα μπορούσε να αναζωογονήσει μια βιομηχανία που δείχνει να εξαντλείται, όπως αυτή του θεάματος. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Los Angeles Times, η παραγωγή ταινιών και σειρών στο Χόλιγουντ έχει μειωθεί κατά 40% τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ενώ η ανεργία στους επαγγελματίες του κινηματογράφου έχει αυξηθεί δραματικά τον τελευταίο χρόνο.
Η τεχνητή νοημοσύνη, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, μπορεί να συμβάλει στην καινοτομία επιτρέποντας πιο δημιουργικό περιεχόμενο, μειώνοντας το κόστος και αναδεικνύοντας νέα είδη αφήγησης που βρίσκονται πέρα από τα όρια της ανθρώπινης ικανότητας. Οι ψηφιακοί ηθοποιοί, που βελτιώνονται συνεχώς μέσω της AI, μπορούν να προσφέρουν αληθοφανείς και μοναδικές ερμηνείες δίνοντας ζωή σε χαρακτήρες που μέχρι σήμερα θεωρούνταν αδύνατοι να υλοποιηθούν.
Για τους υποστηρικτές της η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απλώς ένα εργαλείο, αλλά και μια πύλη που οδηγεί σε μια νέα εποχή δημιουργικότητας. “Μπαίνουμε σε μια δημιουργική εποχή χωρίς προηγούμενο” επιμένει ο David Defendi, διευθύνων σύμβουλος της πλατφόρμας Genario, που έχει ήδη υιοθετηθεί από το 30-40% των σύγχρονων εταιρειών σεναριογράφων.
Ο ίδιος βλέπει το μέλλον της σεναριογραφίας με αισιοδοξία και προβλέπει ότι θα αυξηθούν σημαντικά οι κινηματογραφικές προσαρμογές λογοτεχνικών έργων. Επιπλέον, η AI μπορεί να απελευθερώσει τους σκηνοθέτες από περιορισμούς που σχετίζονται με το budget, όπως τα κόστη για σκηνικά ή κομπάρσους, επιτρέποντάς τους να υλοποιήσουν ακόμα πιο φιλόδοξα projects.
Το μέλλον του σινεμά
Παρά την τεχνολογική επανάσταση, οι επαγγελματίες δεν είναι, ακόμα τουλάχιστον, εφικτό να αντικατασταθούν πλήρως. Αντίθετα, η συνεργασία ανάμεσα στον άνθρωπο και στην τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται ότι ανοίγει τον δρόμο για ένα καινούριο όραμα στη βιομηχανία του κινηματογράφου ενισχύοντας την καλλιτεχνική δημιουργία αντί να την εξαλείψει. Η πρόοδος της τεχνολογίας εικονικής αναδιαμόρφωσης, η οποία είχε επαναφέρει στη ζωή την Carrie Fisher στο Star Wars: Skywalker – Η άνοδος το 2019, συνεχίζεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς.
Στην ταινία Here του Robert Zemeckis, που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2024, ο σκηνοθέτης επανενώνει τους πρωταγωνιστές του Forrest Gump, Tom Hanks (68 ετών) και Robin Wright (58 ετών), παρουσιάζοντάς τους στη μεγάλη οθόνη από την εφηβεία έως τα γηρατειά με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Η χρήση της ίδιας τεχνολογίας είχε μεταφέρει τον Harrison Ford στην ηλικία των 40 στην ταινία Ο Ιντιάνα Τζόουνς και ο Δίσκος του Πεπρωμένου (2023) προσφέροντας ένα εργαλείο που παρατείνει όχι μόνο τις δυνατότητες των ηθοποιών, αλλά και τη διάρκεια της καριέρας τους.
Η αντίσταση φαντάζει μάταιη.
“Η AI θα παραμείνει ένα εργαλείο για τους δημιουργούς, αρκεί να διασφαλίσουμε ότι αυτοί θα αμείβονται όπως πρέπει. Υπάρχει χώρος για όλους” προσθέτει ο David Defendi. Οι ψηφιακοί σταρ του Χόλιγουντ, όπως ο Super Mario ή η Έλσα από το Frozen, μαζί με τους πραγματικούς, όπως ο Leonardo DiCaprio, και οι νέοι που θα δημιουργηθούν 100% από την AI θα συνυπάρχουν σε πραγματικά σκηνικά και σε ψηφιακά τοπία.
“Ας μην ξεχνάμε ότι ο ενθουσιασμός μας για τη Formula 1 δε μείωσε τη χαρά να βλέπουμε τον Usain Bolt να σπάει τα ρεκόρ στα 100 μέτρα” παρατηρεί. “Μπορεί η AI να αντικαταστήσει εντελώς τον άνθρωπο; Όχι. Μπορεί να είναι χρήσιμη για τον άνθρωπο; Ναι” επισημαίνει ο Jean-Pierre Jeunet και παραδέχεται ότι τη χρησιμοποιεί για τη δημιουργία moodboards. “Είναι τρομακτικό και συναρπαστικό ταυτόχρονα” λέει ο σκηνοθέτης και αποκαλύπτει ότι είναι περίεργος για το τι μας επιφυλάσσει αυτό το εργαλείο.
Ο ίδιος θυμάται τη χρονιά που κυκλοφόρησε η Αμελί. “Η ταινία είχε απορριφθεί από το Φεστιβάλ των Καννών και είχε κάνει ένα πολύ άσχημο ξεκίνημα στις αίθουσες. Τότε έγιναν οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και ο κόσμος είχε ανάγκη από λίγη ελαφρότητα. Η επιτυχία μιας ταινίας, η συνάντησή της με το κοινό, παραμένει πάντα κάτι απρόβλεπτο” καταλήγει. Μια μαγεία που κανείς δεν μπορεί να προγραμματίσει
– όχι ακόμα τουλάχιστον.
