Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, είναι μια καλή ευκαιρία να σκεφτούμε πώς η εικόνα του σώματος και η διατροφή επηρεάζουν τη ζωή μας και την καθημερινότητά μας. Σήμερα, η αυτοφροντίδα και η υγιεινή διατροφή θεωρούνται τρόποι ενδυνάμωσης των γυναικών. Όμως, πόσο εύκολα μπορεί η επιθυμία για ένα υγιές σώμα να μετατραπεί σε παθολογική εμμονή και ποιες είναι οι συνέπειες;
Για να καταλάβουμε καλύτερα όλα αυτά, μιλήσαμε με την Εβελίνα Καρά (@evelina_nutrition), διατροφολόγο με εξειδίκευση στις διατροφικές διαταραχές, η οποία αναλύει την προβληματική της γυναικείας εικόνας και διατροφής, τα σημάδια που πρέπει να προσέξουμε όταν η φροντίδα του εαυτού ξεπερνά τα όρια και πώς μπορούμε να έχουμε μια υγιή σχέση με τη διατροφή και το σώμα μας.
Σήμερα η αυτοφροντίδα και η υγιεινή διατροφή προβάλλονται ως τρόποι ενδυνάμωσης των γυναικών. Υπάρχει περίπτωση να καταλήγουν σε μια νέα μορφή πίεσης;
Όταν υπάρχει μια υγιής προσέγγιση σε αυτό όχι, αλλά πολλές φορές κρύβονται παγίδες. Όταν η αυτοφροντίδα και η υγιεινή διατροφή, μετατρέπονται σε έναν αέναο αγώνα της γυναίκας να κυνηγάει μια τέλεια αψεγάδιαστη εικόνα, σίγουρα μπορεί να γίνει μοχλός πίεσης και να έχει πάρα πολλές συνέπειες!
Αυτό μπορεί να πυροδοτήσει διατροφικές διαταραχές όπως είναι η βουλιμία, η ανορεξία ή ακόμα και η ορθορεξία;
Οι διατροφικές διαταραχές για να αναπτυχθούν χρειάζεται μια πίτα προδιαθεσικών παραγόντων. Εμπλέκονται πάρα πολλά, ακόμη και τα γονίδια μας. Σίγουρα, ένα μεγάλο κομμάτι αυτής της πίτας είναι και η κοινωνία που μεγαλώνουμε. Η πίεση του να μοιάζει η γυναίκα αψεγάδιαστη, φέρνει και την εμμονική ενασχόληση με την εικόνα σώματος και την υιοθέτηση της τοξικής κουλτούρας της δίαιτας που
πολλές γυναίκες έχουν μεγαλώσει θεωρώντας την ως κάτι φυσιολογικό! Σε αυτό το σημείο να πούμε και ότι η δίαιτα είναι στις περισσότερες περιπτώσεις ο εκλυτικός παράγοντας των διατροφικών διαταραχών. Με άλλα λόγια, θα την φέρει στην επιφάνεια!
Πώς θα καταλάβουμε πότε η συμπεριφορά μας παύει να είναι φροντίδα για τον εαυτό και την υγεία μας και γίνεται παθολογική εμμονή; Ποιοι είναι οι πιο “ύπουλοι” τρόποι που μπορεί να επηρεαζόμαστε χωρίς να το καταλαβαίνουμε;
Είναι μια λεπτή γραμμή! Για παράδειγμα, μπορεί να κάνεις γυμναστική καθημερινά με ευχαρίστηση και αυτό να είναι αυτοφροντίδα. Αν όμως το να χάσεις μια ημέρα την προπόνηση σου, σε κάνει να νιώθεις ενοχές και μπορεί να έχει και συνέπεια στο πόσο θα φας εκείνη την ημέρα, έχει περάσει τα όρια της υγιούς φροντίδας προς το σώμα μας. Το να ακολουθούμε μια υγιεινή διατροφή, προφανώς και είναι
αυτοφροντίδα. Αν όμως κατηγοριοποιείς τις τροφές σε ‘’καλές’’ και ‘’κακές’’ και νιώθεις άσχημα αν φας κάποια από τις ‘’κακές’’, τότε σίγουρα δεν είναι και τόσο αυτοφροντίδα πια. Το ύπουλο σε αυτό, είναι ότι επειδή η τοξική κουλτούρα της δίαιτας έχει περαστεί σαν κάτι φυσιολογικό, πολλές γυναίκες δεν μπορούν να διαχωρίσουν πλέον τι είναι το υγιές και τι όχι!
Βλέπουμε μια τάση αποδοχής του σώματος (“body positivity”), αλλά και μια αντικρουόμενη τάση που προωθεί την “τέλεια fitness εικόνα”. Πώς μπορεί μια γυναίκα να βρει ισορροπία;
Η αλήθεια είναι πως εύκολα μπορούν να χαθούν οι ισορροπίες. Όσο αφορά την έννοια του body positivity, πολλές φορές παρερμηνεύεται. Στόχος του κινήματος αυτού είναι να αγαπάμε και να φροντίζουμε το σώμα μας ανεξάρτητα από τα κιλά που βρίσκεται. Όχι να μην επιδιώκουμε την αλλαγή όταν θέλουμε. Χρειάζεται να υπάρχει η αποδοχή τού ότι όλα τα σώματα δεν είναι προορισμένα για να
είναι το ίδιο. Είναι πολύ όμορφο φυσικά, να φροντίζουμε το σώμα μας, να το θρέφουμε σωστά, να το κινούμε με διάφορους τρόπους που μας αρέσει, να το φροντίζουμε όσο καλύτερα μπορούμε και να προσπαθούμε το καλύτερο για αυτό. Εξάλλου, κάνει τόσα πράγματα για εμάς καθημερινά. Είναι άδικο όμως, να το βάζουμε σε μια διαδικασία στέρησης, να κάνουμε τόσο κακό στην υγεία μας κυνηγώντας μια τέλεια εικόνα, που δεν υπάρχει. Όταν κυνηγάς το τέλειο, είναι σαν να καταδικάζεις τον εαυτό σου να είναι μόνιμα δυστυχισμένος!
Ποια είναι τα πρώτα σημάδια ότι έχει πρόβλημα με τη διατροφή της και πότε πρέπει να απευθυνθεί σε ειδικό;
Η εμμονική ενασχόληση με την εικόνα σώματος, δεν είναι κάτι φυσιολογικό. Το να σκέφτομαι όλη την ώρα το φαγητό, δεν είναι κάτι φυσιολογικό. Το να έχω ενοχές τρώγοντας τα αγαπημένα μου φαγητά, το ίδιο. Το να εξαρτάται η διάθεση μου από ένα νούμερο που γράφει η ζυγαριά, δεν είναι φυσιολογικό. Ούτε και το να έχω κάνει το μυαλό μου θερμιδομετρητή. Όταν παρατηρούμε τέτοια σημάδια, είναι καμπανάκι ότι χρειαζόμαστε βοήθεια από ειδικούς. Όσο πιο νωρίς, τόσο το καλύτερο!
Πώς μπορούμε να έχουμε μια πραγματικά πιο υγιή σχέση με το φαγητό, πέρα από δίαιτες και τάσεις;
Το πιο σημαντικό από όλα είναι να καταλάβει κανείς το πόσο εξατομικευμένη είναι η διατροφή. Επειδή σε κάποια άλλη γυναίκα ταίριαξε ένας τρόπος διατροφής, δεν σημαίνει ότι θα ταιριάξει και σε εσένα. Ίσα ίσα, μπορεί να σου χαλάσει τη σχέση σου με το φαγητό. Δεν έχουμε όλοι τα ίδια ωράρια, τα ίδια θέματα
υγείας, δεν έχουμε μεγαλώσει με τον ίδιο τρόπο, δεν κινούμαστε το ίδιο, ούτε και έχουμε όλοι το ίδιο σωματότυπο. Οπότε, αυτό φανερώνει το πόσο ανούσιο είναι να προσπαθούμε να μπούμε όλοι στο ίδιο μοτίβο διατροφής. Χρειάζεται λοιπόν να βρεις τι ταιριάζει σε εσένα, και με αργά και σταθερά βήματα να χτίσεις το δικό σου μοτίβο.
Η “συναισθηματική πείνα” και η “σωματική πείνα” είναι δύο διαφορετικές καταστάσεις. Πώς μπορεί μια γυναίκα να μάθει να τις ξεχωρίζει στην καθημερινότητά της;
Υπάρχουν κάποιες διαφορές, που μας επιτρέπουν να ξεχωρίζουμε την σωματική με την συναισθηματική πείνα. Η σωματική, αυξάνεται σταδιακά ενώ η συναισθηματική εμφανίζεται ξαφνικά. Η σωματική είναι γενική, ενώ η συναισθηματική μπορεί να εστιάζει σε συγκεκριμένα τρόφιμα. Η σωματική οδηγεί σε αίσθημα ικανοποίησης, ενώ η συναισθηματική πολλές φορές σε ενοχή και ντροπή. Σε αυτό το σημείο
βέβαια να τονίσουμε και ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα, αν μια γυναίκα έχει κάνει πολλές δίαιτες στο παρελθόν, να μην μπορεί να καταλάβει πότε πεινάει και πότε χορταίνει και σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται να νιώσει ασφάλεια γύρω από το φαγητό, για να μπορέσουν αυτοί οι μηχανισμοί πείνας και κορεσμού να επανέλθουν και έπειτα να μπορεί να ξεχωρίζει και το πότε πεινάει βιολογικά και πότε συναισθηματικά.
Αν συγκρίνουμε γυναίκες διαφορετικών ηλικιών (π.χ. έφηβες, 30+, 50+), βλέπουμε διαφορές στον τρόπο που σκέφτονται για το φαγητό και την εικόνα που έχουν για το σώμα τους;
Ναι, βλέπουμε πολλές διαφορές. Για παράδειγμα, στην εφηβεία παρατηρούμε πόσο μεγάλη επιρροή ακούν τα κοινωνικά μέσα και αυτά που προωθούν καθώς και πολλές φορές υπάρχει η δυσκολία του να αποδεχθεί ένα έφηβο κορίτσι ότι αλλάζει το σώμα του. Όσο μεγαλώνει μια γυναίκα, αντιμετωπίζει διάφορες προκλήσεις που μπορεί να φέρουν και αλλαγές στο σώμα της, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση, ορμονικές διαταραχές και άλλα. Σίγουρα, σε πολλές περιπτώσεις μπορεί όσο μεγαλώνουν να εστιάζουν περισσότερο στο να έχουν μια καλή σχέση με το φαγητό και να έχουν κουραστεί με τόσα χρόνια στερητικών διαιτών που κουβαλάνε στις πλάτες τους. Ίσως και να έχουν έρθει στη συνειδητοποίηση, ότι αυτός ο τρόπος δε δουλεύει. Ωστόσο, αυτό δεν είναι απόλυτο. Όσο στενάχωρο και να ακούγεται, υπάρχουν γυναίκες που περνάνε όλη τους τη ζωή παρέα με μόνιμες στερήσεις και ενοχές γύρω από το φαγητό χωρίς να καταλαβαίνουν καν ότι αυτό δεν είναι κάτι υγιές!
Αν φανταζόμασταν ένα μέλλον όπου οι γυναίκες δεν ένιωθαν πίεση γύρω από τη διατροφή και την εικόνα τους, πώς θα ήταν αυτό το μέλλον;
Σίγουρα απελευθερωτικό! Θα αγαπούσαν περισσότερο το φαγητό και δε θα το έβλεπαν σαν εχθρό τους. Θα αγαπούσαν περισσότερο το σώμα τους, και δε θα του στερούσαν την ενέργεια που χρειάζεται καθημερινά μέσα από το φαγητό. Επίσης, θα μπορούσαν να φροντίζουν το σώμα τους ανεξάρτητα από τα κιλά που βρίσκεται και να του δείχνουν ευγνωμοσύνη καθημερινά για όλες τις δραστηριότητες που τους επιτρέπει να κάνουν.
Τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα για να φτάσουμε εκεί αύριο;
Να θυμόμαστε ότι για να φτάσουν εκεί οι επόμενες γενιές, χρειάζεται εμείς σήμερα να γίνουμε σωστά διατροφικά πρότυπα. Αν ένα παιδί βλέπει έναν γονέα να μην έχει καλή σχέση με το φαγητό σίγουρα επηρεάζεται. Χρειάζεται να τους παρέχουμε μια σωστή διατροφική εκπαίδευση, να μην δαιμονοποιούμε τροφές και να τους μάθουμε πως η αγάπη που δείχνουν στον εαυτό τους, δεν πρέπει να είναι αντιστρόφως ανάλογη με το βάρος τους. Η αξία τους δεν καθορίζεται από ένα νούμερο στη ζυγαριά!
Εσύ, πόση “ευεξία” χρειάζεσαι για να είσαι αρκετή;
